چهل حديث - سيره عسكريين (عليهما السلام)

[فاطمه]

besm8

چهل حديث - سيره عسكريين (عليهما السلام)
مؤلف: سيد حسين سجادى تيلى

شناخت اجمالى

شناخت اجمالى امام على النقى (عليه السلام)

حضرت ابوالحسن على بن محمد النقى (عليه السلام) ملقب به امام هادى (عليه السلام) در نيمه ذى حجه و يا دوم رجب 212 هجرى در روستاى صريا از حوالى مدينه متولد شد.
پدر بزرگوارش امام محمد تقى (عليه السلام) و مادرش سمانه نام داشت. مدت 8 سال در كنار پدر و 34 سال دوره امامت خودش همزمان با خلافت 6 تن از حاكمان بنى عباس (معتصم تا معتز) بود و حكومت 14 ساله متوكل عباسى دشمن كينه توز اهل بيت و شيعيان آن خاندان از سالهاى سخت امامت آن بزرگوار است. حضرت هادى (عليه السلام) در سال 243 توسط متوكل به سامرا دعوت شد و جهت كنترل رفت و آمدهاى حضرت و قطع ارتباط با شيعيان، متوكل او را در يك منطقه نظامى منزل داد.
متوكل در يكى از مجالس عيش و طربش از روى توهين و تحقير حضرت را به خواندن شعر وادار كرد. حضرت اجبارا قطعه زيبائى سرود كه تمام دربار را به گريه و ناله واداشت كرد.
حضرت هادى (عليه السلام) در سن 42 سالگى به سال 254 در سامرا به شهادت رسيد، مرقد منورش در اين شهر مزار دلسوختگان است.

[فاطمه]

شناخت اجمالى امام حسن عسكرى (عليه السلام)

حضرت امام ابو محمد حسن بن على الزكى العسكرى (عليه السلام) در هشتم ربيع الثانى سال 232 قمرى در مدينه به دنيا آمد.
پدر بزرگوارش ‍ حضرت هادى (عليه السلام) و مادرش حديثه - حديث - سوسن - نام داشت كه بعد از شهادت فرزندش سالها ملجاء و پناه شيعيان بود.
امام حسن (عليه السلام) در چهار و يا يازده سالگى به همراه پدرش به سامرا منتقل شد و در مجموع، 22 سال در محضر پدر و 6 سال مدت امامت خودش همزمان با خلافت معتز و مهتدى و معتمد عباسى بود.
آن حضرت به دليل سكونت در منطقه نظامى به لقب عسكرى معروف شد. ارتباطش با شيعيان محدود و زير نظر بود.
امام عسكرى (عليه السلام) در هشتم ربيع الاول سال 260 به سن 28 سالگى رحلت نموده و به روايتى توسط معتمد مسموم شد. مرقد منورش ‍ در سامرا كنار قبر پدر بزرگوارش زيارتگاه شيعيان است.

[فاطمه]

مقدمه

امام سجاد (عليه السلام) فرمود:
الا و ان ابغض الناس الى الله من يقتدى بسنة امام و لا يقتدى باءعماله. (( الكافى، 8: 234، ح 312))

هشدار كه منفورترين مردم نزد پروردگار، كسى است كه شيوه امامى را پيروى كند ولى از سيره عملى او پيروى ننمايد.

براى ((چگونه بودن)) نياز به الگو داريم و نقش الگو در تربيت چنان چنان روشن است كه نيازى به بيان و توضيح نيست.
آنچه در اين الگوگيرى و اسوه يابى و تاءسى به اخلاق اولياء كارساز است، آشنايى با جزئيات صفات و رفتار آن حضرات است، نه كليات. خوشبختانه در كتب حديث و سيره، نمونه هاى رفتارى پيامبر و امامان بصورت ريز و جزئى آمده است كه آشنايى با آنها بسيار سودمند است و گامى جهت خودسازى و تعالى بخشيدن به جامعه است
انسان در ديد ژرف نگر، اسلام، بيابانگردى سرگردان و گمگشته اى در تاريكزار زندگى نيست. او كشتى شكسته اى شور بخت و نااميد و و اسير موجهاى بيم زا و هراس آفرين نمى باشد.
بلكه موجودى مسؤ ول است كه با مقصد و مقصودى مشخص، با زاد و توشه اى كامل و راهنمايانى درونى و برونى به سفرى پرداخته كه از صحراى عدم آغاز مى شود و تا بار يافتن به لقاء الهى ادامه دارد.
تمامى نيروهاى خلقت، انسان را در اين سفر صادقانه يارى مى كنند و خدا با لطف بيكران خويش به هدايت او از راههاى گوناگون پرداخته است و بهترين جايگاه جاودانه را در سراى آخرت براى او مهيا كرده است.
انسان براى به دست آوردن نيك بختى خويش و سعادتمندى جامعه و رضايت خداوند بايد در طول اين سفر چگونه زيستن را بياموزد و اين آموزه ها را در زندگى خويش بكار گمارد.
اسلام عزيز براى پاسخ ‌گويى بدين سؤ ال بسيار اساسى دو شيوه را دنبال نموده است:
الف: بيان احكام و دستورهاى زندگى از آغاز تا فرجام
ب: ارائه الگوهاى تربيتى و نمونه هاى عينى كمال
بر اساس همين شيوه دوم در قرآن مجيد بارها از پيامبران و ديگر انسانهاى والا سخن به ميان آمده است، و از جنبه هاى الگويى آنان ستايش شده تا ديگران نيز به آنان تاءسى بجويند.
در مكتب حياتبخش تشيع (اسلام راستين) معرفى اين الگوهاى الهى گسترده تر است و پيشوايان معصوم كه بهترين اسوه ها و الگوهاى زندگى هستند فرا روى چشمان باز و دلهاى آگاه قرار دارند تا آنانكه مسئوليت الهى و رسالت انسانى خويش را درك كرده اند و تصميم براى رسيدن به چكادهاى فرازمند فضيلت و كمال دارند با درس گرفتن از آنان زيستنى شرافتمندانه كه سعادت دنيا و آخرت را تاءمين مى كند در پيش گيرند.
در راستاى اين هدف و براى معرفى سيره عملى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و اهل بيت معصوم (عليه السلام) گروهى از فضلاء و شيفتگان اهلبيت در حوزه علميه قم گردهم آمده و در گستره كتابهاى بسيارى دست به تحقيقى وسيع زده اند كه بخواست خداوند مجموعه اى ارزشمند را به زودى تقديم امت اسلامى خواهند نمود. آشكار است كه در اين مجموعه تنها احاديثى كه بيانگر يك شيوه مستمر و عملى مداوم در زندگى معصومين (عليهم السلام) باشد آورده مى شود.
اكنون به عنوان نمونه اى از درياى مواج و گرانقدر روايات، چهل حديث از سيره معصومين (عليهم السلام) به پيشگاه امت اسلامى عرضه مى شود. اميد كه همه ما را چراغ راه و ره توشه سفرى باشد براى رسيدن به سعادت دنيا و نيك بختى آخرت.
در اين چهل حديث، شمه اى از روشها و اخلاقيات و ويژگيهاى سازنده و حياتبخش امام هادى و امام عسكرى (عليهما السلام) آشنا مى شويم اميد است خداوند متعال توفيق بيشتر براى پيمودن راه آن بزرگواران را به همه ما عنايت فرمايد و كمك نمايد تا بتوانيم از فرهنگ غنى اهل بيت (عليهم السلام) بيشتر بهره بردارى نماييم.

[فاطمه]

فصل اول: خصوصيات شخصى

1: خصوصيات امامت

قال المفيد:
و كان الامام بعد ابى جعفر (عليه السلام)
ابنه ابا الحسن على بن محمد (عليه السلام)
لاجتماع خصال الامامة فيه و تكامل فضله
و انه لا وارث لمقام ابيه سواه...

شيخ مفيد گويد:
امام بعد از ابوجعفر (امام جواد) فرزندش ابوالحسن على بن محمد (عليه السلام) (امام هادى) بود، بخاطر اينكه خصوصيات امامت در او جمع بود و در فضل كامل بود و جز او، جايگاه پدرش را كسى وارث نبود.



ارشاد:327.

[فاطمه]

2: امام (عليه السلام) در پادگان نظامى

قال ابن العماد الحنبلى:
انما قيل العسكرى لانه سعى به الى المتوكل احضره من المدينة و هى مولده و اقره بمدينة العسكر وهى - سر من راءى - سميت بالعسكر لاءن المعتصم حين بناها انتقل اليها بعسكره فسميت بذلك.

ابن عماد حنبلى گويد:
امام هادى (عليه السلام) را عسكرى گفته اند: چون پيش متوكل از ايشان سخن چينى كردند و متوكل او را از شهر مدينه كه محل تولدش بود احضار كرده و در سامرا كه محل لشكر متوكل بود جاى داد - سامرا را چون موقع ساختن، متوكل لشكر خود را بدانجا منتقل كرد لشگرگاه گفته اند.



شذرات الذهب ج 2: ص 128.

[فاطمه]

3: فضل و نجابت امام هادى (عليه السلام)

قال عبيدالله بن حييى الخاقان:
لو راءيت اباه
راءيت رجلا جزلا نبيلا فاضلا.

عبيدالله بن يحيى گويد:
اگر پدر امام عسكرى (عليه السلام) (امام هادى) را مى ديدى او را شخص ‍ بسيار كريم و بخنده، با نجابت و صاحب فضل مى يافتى.

الارشاد: 339.

[فاطمه]

4: نقش نگين

قال الكفعمى نقش خاتمه (الهادى (عليه السلام)):
حفظ العهود من اخلاق المعبود و قيل: الله ربى و هو عصمتى من خلقه.

كفعمى گويد:
نقش نگين انگشترى حضرت امام هادى (عليه السلام) چنين بود: ((پايبندى به پيمان از اخلاق الهى است)). گفته شده است: ((الله پروردگار من است و او نگهدار من از خلقش مى باشد.))


بحارالانوار 50: ص 117 ح 9.

[فاطمه]

5: نور فروزان

قالت بدل مولاة ابى محمد (عليه السلام).
كنت راءيت من عند راءس ابى محمد (عليه السلام) نورا ساطعا الى السماء و هو نائم.

بدل، كنيز امام عسكرى (عليه السلام) گويد:
زمانى كه امام در خواب بود مى ديدم كه از پيش سر آن حضرت نورى به طرف آسمان كشيده مى شد.


خرائج، و جرائح: 1: 443

[فاطمه]

6: نگين شهادت

قال الكفعمى:
نقش خاتمه ((ان الله شهيد))
و فى رواية:
((سبحان من له مقاليد السموات و الارض)).

كفعمى گويد:
نقش نگين انگشترى امام عسكرى (عليه السلام) ((خداوند شاهد است)) بود.
و به روايت ديگر: ((پاك و منزه است خدايى كه كليد آسمانها و زمين در دست اوست)) بوده است.

بحارالانوار 50: 238.

[فاطمه]

7: صحبت امام عسكرى

قال القافورى: و من صفاته (العسكرى (عليه السلام)):
كان صامتا لا ينطق
الا بالحكمة و العلم و ذكر الله.

قافورى گويد:
از صفات امام حسن عسكرى (عليه السلام) اين بود: ساكت بود و صحبتش ‍ جز به حكمت و دانش و ياد خدا نبود.

حياة الامام العسكرى: 20.

[فاطمه]

فصل دوم: عبادت

8: فقيه متعبد

قال ابن العماد الحنبلى:
ابوالحسن على بن الجواد...
كان فقيها، اماما، متعبدا.
ابن عماد حنبلى گويد:
ابوالحسن على بن الجواد (عليه السلام) فقيه پيشوا و متعبد (پاى بند به دستورهاى الهى) بود.

شذرات الذهب 2: 128.

[فاطمه]

9: قرائت نماز

قال الطوسى:
روى ان ابا الحسن العسكرى (عليه السلام) كان يقراء فى الركعة الثالثة الحمد و اول الحديد الى قوله ((انه عليم بذات الصدور)) و فى الرابعة الحمد و آخر الحشر.

طوسى نقل مى كند كه:
روايت شده كه امام هادى (عليه السلام) در ركعت سوم سوره حمد و اول سوره حديد تا آيه ((انه عليم بذات الصدور)) و در ركعت چهارم سوره حمد و آخر سوره حشر را مى خواند.

وسائل الشيعه 4: 750.

[فاطمه]

10: مداومت عبادت

قال الموكلين من جانب صالح بن على:
ما نقول فى رجل يصوم نهاره و يقوم ليله كله لا يتكلم و لا يتشاغل بغير العبادة.

موكلين صالح بن على (كه در زندان نگهبان بودند. در باره امام عسكرى (عليه السلام)) گفته اند:
چه بگوييم در مورد كسى كه روزها را به روزه گرفتن و شبها را به شب زنده دارى مى گذارند و صحبت نمى كند و به غير عبادت مشغول نمى گردد.

بحارالانوار 50: 308.

[فاطمه]

11: عبادت امام عسكرى عليه السلام

فى رواية:
كان ابو محمد (عليه السلام) اعبد اهل زمانه، و اكثرهم طاعة لله تعالى و كان يحيى ليله بالصلاة و تلاوة الكتاب و السجود لله.

در حديثى آمده است:
امام عسكرى (عليه السلام) عابدترين فرد اهل زمان خود بود. از همه بيشتر در اطاعت خداوند بود و شبها را با نماز و خواندن قرآن و سجده در مقابل خداى متعال به صبح مى رساند.

حياة الامام العسكرى: 34.

[فاطمه]

12: حضور قلب

قال السيد بن طاووس:
كان الامام الحسن (عليه السلام) يتجه فى صلاته بقلبه و مشاعره نحوالله خالق الكون و واهب الحياة فلم يشمر و لم يحفل باى شاءن من شؤ ون الدنيا مادام يصلى.

سيد بن طاووس گويد:
امام عسكرى (عليه السلام) در نماز با قلب و تمام وجود متوجه خداوند جهان آفرين و حيات بخش مى شد و تا وقتى كه در حال نماز بود، به كارى از كارهاى دنيا نمى پرداخت و خوشحال نمى شد.

حياة الامام العسكرى: 34.

[فاطمه]

13: سجده طولانى

قال محمد الشاكرى:
كان الامام يجلس فى المحراب و يسجد، فانام و انتبه و هو ساجد.

محمد شاكرى گويد:
امام عسكرى (عليه السلام) در محراب عبادت مى نشست و به سجده مى رفت و من مى خوابيدم و بيدار مى شدم در حالى كه حضرت هنوز در سجده بود.

دلائل الامامة: 227.

[فاطمه]

14: زمزمه آيات قرآن

قال ابن العماد الحنبلى: روى انه (العسكرى (عليه السلام)):
يترنم بآيات القرآن فى الوعد و الوعيد.

ابن عماد حنبلى گويد كه:
امام عسكرى (عليه السلام) آيات قرآن را درباره وعده به پاداش و وعيد از عذاب، زمزمه مى كرد.

شذرات الذهب 2: 128.

[فاطمه]

15: عمل به نوافل

روى القرشى:
لقد كان الامام العسكرى (عليه السلام) عمل من العبادات كل ما يقربه الى الله زلفى، فلم تكن عبادة و لا نافلة من صلاة او صوم الا اتى بها.

قرشى روايت مى كند كه:
امام عسكرى (عليه السلام) از عبادات هر چه را به مقام قرب الهى نزديك مى كند انجام مى داد، و هيچ عبادت مستحب و نماز يا روزه مستحبى را ترك نمى كرد.

حياة الامام العسكرى: 38.

[فاطمه]

فصل دوم: عبادت

8: فقيه متعبد

قال ابن العماد الحنبلى:
ابوالحسن على بن الجواد...
كان فقيها، اماما، متعبدا.

ابن عماد حنبلى گويد:

ابوالحسن على بن الجواد (عليه السلام) فقيه پيشوا و متعبد (پاى بند به دستورهاى الهى) بود.


شذرات الذهب 2: 128.

[فاطمه]

9: قرائت نماز

قال الطوسى:
روى ان ابا الحسن العسكرى (عليه السلام) كان يقراء فى الركعة الثالثة الحمد و اول الحديد الى قوله ((انه عليم بذات الصدور)) و فى الرابعة الحمد و آخر الحشر.

طوسى نقل مى كند كه:

روايت شده كه امام هادى (عليه السلام) در ركعت سوم سوره حمد و اول سوره حديد تا آيه ((انه عليم بذات الصدور)) و در ركعت چهارم سوره حمد و آخر سوره حشر را مى خواند.

وسائل الشيعه 4: 750.

[فاطمه]

10: مداومت عبادت

قال الموكلين من جانب صالح بن على:
ما نقول فى رجل يصوم نهاره و يقوم ليله كله لا يتكلم و لا يتشاغل بغير العبادة.

موكلين صالح بن على (كه در زندان نگهبان بودند. در باره امام عسكرى (عليه السلام)) گفته اند:
چه بگوييم در مورد كسى كه روزها را به روزه گرفتن و شبها را به شب زنده دارى مى گذارند و صحبت نمى كند و به غير عبادت مشغول نمى گردد.


بحارالانوار 50: 308.

[فاطمه]

11: عبادت امام عسكرى عليه السلام

فى رواية:
كان ابو محمد (عليه السلام) اعبد اهل زمانه، و اكثرهم طاعة لله تعالى و كان يحيى ليله بالصلاة و تلاوة الكتاب و السجود لله.

در حديثى آمده است:
امام عسكرى (عليه السلام) عابدترين فرد اهل زمان خود بود. از همه بيشتر در اطاعت خداوند بود و شبها را با نماز و خواندن قرآن و سجده در مقابل خداى متعال به صبح مى رساند.


حياة الامام العسكرى: 34.

[فاطمه]

12: حضور قلب

قال السيد بن طاووس:
كان الامام الحسن (عليه السلام) يتجه فى صلاته بقلبه و مشاعره نحوالله خالق الكون و واهب الحياة فلم يشمر و لم يحفل باى شاءن من شؤ ون الدنيا مادام يصلى.

سيد بن طاووس گويد:
امام عسكرى (عليه السلام) در نماز با قلب و تمام وجود متوجه خداوند جهان آفرين و حيات بخش مى شد و تا وقتى كه در حال نماز بود، به كارى از كارهاى دنيا نمى پرداخت و خوشحال نمى شد.


حياة الامام العسكرى: 34.

[فاطمه]

13: سجده طولانى

قال محمد الشاكرى:
كان الامام يجلس فى المحراب و يسجد، فانام و انتبه و هو ساجد.

محمد شاكرى گويد:
امام عسكرى (عليه السلام) در محراب عبادت مى نشست و به سجده مى رفت و من مى خوابيدم و بيدار مى شدم در حالى كه حضرت هنوز در سجده بود.


دلائل الامامة: 227.

[فاطمه]

14: زمزمه آيات قرآن

قال ابن العماد الحنبلى: روى انه (العسكرى (عليه السلام)):
يترنم بآيات القرآن فى الوعد و الوعيد.

ابن عماد حنبلى گويد كه:
امام عسكرى (عليه السلام) آيات قرآن را درباره وعده به پاداش و وعيد از عذاب، زمزمه مى كرد.


شذرات الذهب 2: 128.

[فاطمه]

15: عمل به نوافل

روى القرشى:
لقد كان الامام العسكرى (عليه السلام) عمل من العبادات كل ما يقربه الى الله زلفى، فلم تكن عبادة و لا نافلة من صلاة او صوم الا اتى بها.

قرشى روايت مى كند كه:
امام عسكرى (عليه السلام) از عبادات هر چه را به مقام قرب الهى نزديك مى كند انجام مى داد، و هيچ عبادت مستحب و نماز يا روزه مستحبى را ترك نمى كرد.



حياة الامام العسكرى: 38.