ادب سوم: دعا قبل از تلاوت

[گل مريم]

besm6



ادب سوم: دعا قبل از تلاوت

برای انجام هر كاری آمادگی‎هایی لازم است و به عبارت دیگر، كارهایی كه انسان‎ها انجام می‎دهند نیاز به زمینه سازی دارد. برای تلاوت قرآن و ورود در فضای قرآن نیز باید آمادگی ایجاد كرد.

یكی از راه‎های این آمادگی «دعا»ست، خصوصاً اگر دعا از زبان امام معصوم ـ علیه السّلام ـ باشد. او می‎داند كه برای ورود به فضای تلاوت واقعی آن چگونه دعا كند و چه چیزی از خدا طلب كند. لذا سزاوار است قاریان بر طبق سنّت نیكوی پیشوایان دین، قرائت خود را با دعاهایی كه در این زمینه از پیشوایان ما رسیده است شروع كنند، به ویژه زمانی كه می‎خواهند به مدّت طولانی قرآن تلاوت كنند. و یا قرائت قرآن در قالب جلسات سنّتی قرآن یا كلاس درس می‎باشد.

در اینجا دو دعا از دعاهای معصومین ـ علیهم السّلام ـ برای بهره‎برداری برادران و خواهران محترم تقدیم می‎شود:

[گل مريم]

دعای اوّل
در كتب حدیث نقل شده است كه امام ششم حضرت جعفر صادق ـ علیه السّلام ـ قبل از قرائت قرآن، هنگامی كه قرآن به دست می‎گرفت، این دعا را می‎خواند:

اللّهمّ انّی اشهد انّ هذا كتابك المنزل من عندك علی رسولك محمّد بن عبدالله صلّی الله علیه و آله، و كلامك النّاطق علی لسان نبیّك، جعلته هادیا منك الی خلقك، و حبلاً متّصلاً فیما بَیْنَكَ وَ بین عبادك. اللّهمّ انّی نشرت عهدك و كتابك، اللّهمّ فاجعل نظری فیه عباده، و قرائتی فیه فكرا، و فكری فیه اعتباراً.
و اجعلنی ممّن اتّعظ ببیان مواعظك فیه، و اجتنب معاصیك، و لا تطبع عند قرائتی علی سمعی، و لا تجعل علی بصری غشاوه.
و لا تجعل قرائتی قرائه لا تدبّر فیها، بل اجعلنی اتدبّر ایاته و احكامه، اخذاً بشرایع دینك.
و لا تجعل نظری فیه غفله، و لا قرائتی هذراً، انّك انت الرّؤوف الرّحیم.[1]
بار خدایا! گواهی می‎دهم كه این همان كتابی است كه از سوی تو بر پیامبرت محمد بن عبدالله ـ صلّی الله علیه و آله ـ نازل شده، و سخن گویای توست كه بر زبان پیامبرت جاری گشته است.
خداوندا! تو قرآن را از سوی خویش راهنمای خلق و وسیله ارتباط میان خود وبندگانت قرار داده‎ای.
باز خدایا! من پیمان و كتابت را منتشر ساختم،‌از این رو ـ خدایا ـ نگاهم را در آن عبات و تلاوتم را همراه با اندیشه، و اندیشه‎ام را در آن مایه عبرت قرارده.
پروردگارا! مرا از كسانی قرار ده كه با اندرزهای آن پند گیرد و از نافرمانی تو برحذر باشد. و بر گوشم به هنگام تلاوت آن مهر مگذار و بر چشمم پرده مپوشان.
خداوندا! تلاوتم را تلاوتی كه در آن اندیشه نباشد قرار مده، بلكه مرا توفیق بده كه در آیات و احكامش بیندیشم، و قوانین آیین تو را به كار بندم.
خدایا! نگاهم را در قرآن مایه غفلت و تلاوتم را بیهوده گویی قرار مده، كه تو خود مهربان و بخشایشگری.[2]

[گل مريم]

دعای دوّم
این دعا نیز از امام صادق ـ علیه السّلام ـ است، دعایی جامع و دارای معانی و مفاهیم بلند، قرآن پژوهان عزیز می‎توانند به متن كامل دعا در كتاب شریف اصول كافی مراجعه نمایند. چون دعا طولانی است و بنای ما بر خلاصه نویسی است، به این جهت فرازهایی از دعا برای بهره‎برداری دوستداران قرآن كریم ارائه می‎شود:
الّلهمّ ربّنا لك الحمد انت المتوحّد بالقدره و السّلطان المتین ربّنا و لك الحمد یا منزل الایات و الذّكر العظیم، ربّنا فلك الحمد بما علّمتنا من الحكمه و القرآن العظیم المبین.
اللّهمّ اجعلنا نتّبع حلاله، و نجتنب حرامه، و نقیم حدوده، و نؤدّی فرائضه.
اللّهمّ ارزقنا حلاوه فی تلاوته، و نشاطا فی قیامه، و وجلاً فی ترتیله، و قوّه فی استعماله فی اناء اللّیل و (اطراف) النّهار.
اللّهمّ انفعنا بما صرّفت فیه من الایات، و ذكّرنا بما ضربت لنا من المثلات، و كفّر عنّا بتأویله السّیّئات وضاعف لنا به جزاء فی الحسنات، و ارفعنا به ثوابا فی الدّرجات، و لقّنا به البشری بعد الممات.
اللّهمّ اجعله لنا شافعاً یوم اللّقاء، و سلاحاً یوم الارتقاء و حجیجاً یوم القضاء و نوراً یوم الظّلماء یوم لا ارض و لا سماء، یوم یجزی كلّ ساع بما سعی.
اللّهمّ ارزقنا منازل الشّهداء، و عیش السّعداء، و مرافقه الانبیاء، انّك سیمع الدّعاء.[3]
بار خدایا، پروردگار! ستایش مخصوص توست، تو در قدرت یگانه‎ای و در پادشاهی، استوار. پروردگارا! ستایش مخصوص توست ای فرو فرستنده آیات قرآن و ذكر عظیم. ای پرورش دهنده ما! ستایش تو را رواست به خاطر آن چه كه به حكمت و قرآن بزرگ آشكار كننده، به ما آموختی.
خدایا! ما را چنان قرار ده تا از حلالش پیروی كنیم، حرامش را اجتناب ورزیم، حدود آن را بر پا داریم، و دستورهای آن را بجا آوریم.
خداوندا! روزی ما كن: شیرینی در تلاوت آن، نشاط و سرزنده بودن در قیام به آن، و ترس در هنگام خواندن آن،و نیرویی برای عمل به قرآن در لحظه لحظه‎های شب و روز.
پروردگارا! به آیاتی كه در قرآن آوردی ما را منفعت رسان، و به مثَلهایی كه در آن زده‎ای ما را یادآور ساز؛ به تأویل آن، بدی‎های ما را جبران كن، به وسیله آن پاداش كارهای نیك ما را دو چندان كن، و درجات ما را به وسیله آن بالا ببر، و توسط آن پس از مرگ به ما بشارت ده.
بار خدایا! قرآن را برای ما شفیع روز دیدار (قیامت) قرار ده، و سلاح روز ارتقا و ترقّی، دلیل پیروز در روز داوری، نور و درخشندگی در روز تاریكی‎ها، روزی كه نه زمینی است و نه آسمانی، روزی كه هر كس به آن چه كوشش كرده است، مزد گیرد.
پروردگارا! جایگاه شهیدان، زندگی سعادت‎مندان ودوستی و رفاقت با پیامبران را روزی ما بگردان. كه تو شنونده هر دعایی.



[1] . بحار الانوار، علامه مجلسی، ج 89، ص 207.
[2] . قرآن مجید، ترجمه محمّد مهدی فولادوند، دفتر مطالعه تاریخ و معارف اسلامی، قم (با كمی تصرّف).
[3] . اصول كافی، ج 1، باب «الدّعاء عند قراءه القرآن» ص 417 ـ 418.