گناهانی که نعمت ها را تغییر می دهد

[گل مريم]

besm5



بارها در دعای کمیل این جملات را زمزمه کرده ایم:

اللّهم اغفرلی الذّنوب الّتی تهتک العصم، اللّهم اغفر لی الذّنوب الّتی تنزل النقم، اللّهم اغفرلی الذنوب الّتی تغیّر النّعم، اللّهم اغفرلی الذّنوب الّتی تحبس الدّعاء، اللّهم اغفرلی الذّنوب الّتی تنزل البلاء؛(1)

خدایا بیامرز گناهانی را که پرده های عصمت را می درد(و آبروی انسان را می برد)
خدایا بیامرز گناهانی را که بدبختی ها را فرو می ریزد.
خدایا ببخش گناهانی را که نعمت ها را تغییر می دهد،
خدایا ببخش گناهانی را که دعای انسان را (از اجابت) حبس می کند (و باز می دارد)
و خدایا ببخش گناهانی را که بلاها را نازل می کند.


بارها و بارها این پرسش هم برای خود ما مطرح بوده و هم مردم و جوانان پرسیده اند که چه گناهانی است که گرفتاری و بدبختی را در پی دارد؟
کدام گناهان است که نعمت های انسان را تغییر و باعث سلب نعمت ها می شود؟
چه گناهانی است که مانع استجابت دعاهای انسانها می شود؟
و چه گناهانی باعث نزول بلاهایی چون سیل و زلزله و خشکسالی و...می شود؟

سربسته هم جواب داده ایم که برخی گناهان عامل این بیچارگی ها است. ولی جواب قانع کننده دادن نیاز به مطالعه آثار تمامی گناهان دارد، تا یکی یکی استخراج نشود که چه گناهانی مانع استجابت دعا می شود، و کدام گناه بلاها را نازل می کند... به روایتی از سید ساجدان زین عابدان، علی بن الحسین(ع) بر خوردم که یکجا به همه این پرسشها پاسخ داده بود، و بر آن شدم که آن را در اختیار خوانندگان عزیز نیز قرار دهم.

[گل مريم]

الف: گناهانی که نعمت ها را تغییر می دهدخداوند آنچه از نعمت ها در زمین و اسمان است برای بهره برداری انسان آفریده است:

هو الّذی خلق لکم ما فی الارض جمیعاً؛(2)

او خدایی است که آنچه در زمین است همه را برای شما (انسان ها) آفریده.) و گاه نعمتهای ویژه را نیز به انسان عنایت می کند. ولی گاه این نعمت ها را از انسان می گیرد نه بخاطر این که نعوذباللّه خزانه الهی تمام شده باشد، که تمام شدنی نیست، و نه بخاطر بخل و امثال آن که ذات پاک او از هر عیب و نقصی مبرّا می باشد.

بلکه گناهی و یا گناهانی از انسان صادر می شود که نعمت ها را از انسان می گیرد و یا تغییر می دهد، حال باید دید که کدام گناهان است که نعمت ها را تغییر می دهد و یا از انسان می گیرد.


محمد بن علی بن الحسین از احمد بن الحسن تا می رسد به ابی خالد کابلی و او می گوید:

سمعت زین العابدین علی بن الحسین(ع) یقول: الذّنوب الّتی تغیّر النّعم:از امام زین العابدین شنیدم که همیشه می فرمود:

گناهانی که نعمتها را تغییر می دهد (چهار تا است که) عبارت باشد از:

[گل مريم]

1- ظلم و ستم کردن به مردم

البغی علی النّاس؛

ظلم و ستم کردن بر مردم(نعمت ها را تغییر می دهد) لذا حکومت و سلطنت با کفر پیشگی دوام می آورد ولی با ظلم و ستم پیشگی دوام نخواهد آورد.(3)
خصوصاً ظلم در حق افرادی که پناهی جز خداوند ندارد به سرعت برق، آه مظلوم می گیرد و نعمت را تغییر می دهد.(4)



2 - ترک عادت نیک


الزّوال عن العادة فی الخیر؛

از دست دادن عادت به کار خیر و نیک گاه انسان عادت های خوبی دارد، مانند خرج دادن برای امام حسین(ع)، کمک به فقرا، عادت به خواندن قرآن و دعا و نماز شب، ترک این عادات نیک که به راحتی به دست نیامده نعمت ها را از انسان می گیرد و یا تغییر می دهد.

[گل مريم]

3 - ترک اختیار معروف
واصطناع المعروف؛
از دست دادن اختیار عمل معروف (و شناخته شده نزد عقل و شرع) ممکن است مراد ترک عادت اختیار معروف و عمل شناخته شده در نزد عقل و شرع باشد، شاید مقصود این است که امر به معروف نکند و خود بدان عمل ننماید.


4 - کفران نعمت
وکفران النّعم؛ کفران نعمت نمودن.

خداوند نعمتهای بیشماری به ما داده است از نعمت بعثت و امامت گرفته تا نعمت های عادی و معمولی همچون سلامتی، عقل، انواع خوردنی ها و پوشیدنی ها. کفران این نعمت ها نیز تغییر نعمت و یا زوال آن را به دنبال خواهد داشت.

[گل مريم]

5 شکر نعمت نکردن

وترک الشّکر؛
ترک شکر (نعمت).


برترین شکر آن است که انسان نعمت را در مسیر خودش به کار ببرد،(5) و ترک آن به این است که در غیر مسیر صحیح استفاده کند، مثلاً جوانی را در مسیر گناه و فساد، مال را در مسیر حرام و لهو و لعب و..به کار برد.



در ادامه حضرت سجاد به آیه قرآن استناد نموده:

قال اللّه تعالی انّ اللّه لایغیّر ما بقومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهم؛(6)
خداوند نعمتهای خود را تغییر نمی دهد مگر آنکه مردم (بر اثر اعمال و رفتار و اندیشه ناسالم) در خود تغییر بوجود آورند.(7)


استاد مطهری در ذیل آیه الیوم یئس الذین.... واخشون می گوید:

فلا تخشوهم دیگر از ناحیه آنها بیمی نداشته باشید واخشون، از من بترسید. بعد از این که دینتان از بین برود یا ضعیف شود و هرچه که بر سرتان بیاید، باید از من بترسید

از من بترسید یعنی چه؟ مگر خدا دشمن دین خودش است؟ نه! این آیه همان مطلبی را می گوید که در آیات زیادی از قرآن به صورت یک اصلی اساسی هست راجع به نعمتهایی که خداوند بر بنده اش تمام می کند، می فرماید:

ان اللّه لایغیّر ما بقومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهم(8)
یا ذلک
بانّ اللّه لم یک مغیّراً نعمةً انعمها علی قومٍ حتّی یغیّروا ما بانفسهم.(9)


مضمون اینست: خداوند هر نعمتی را که بر قومی ارزانی بدارد، آن نعمت را از آنها نمی گیرد مگر وقتی که آن مردم خودشان را از قابلیت بیندازند یعنی مگر اینکه آن مردم خودشان به دست خودشان بخواهند آن نعمت را ذایل کنند. این مطلب اساساً یک اصل اساسی در قرآن مجید است.(10)




1. مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص 102،دعای کمیل.
2. سوره بقره، آیه 29.
3. ر.ک: نهج البلاغه، خطبه 224.
4. اصول کافی، کلینی، بیروت دارالصعب و التعارف، ج 2، ص 331، ح 5.
5. ر.ک: راغب اصفهانی، المفردات، تهران، دفتر نشرالکتاب، 1404، ص 265.
6. سوره رعد، آیه 11.
7. وسائل الشیعه، شیخ محمد حر عاملی، بیروت داراحیاء التراث العربی، بی تا، 20 جلدی، ج 11، ص 519، ح 8.
8. سوره رعد، آیه 11.
9. سوره انفال، آیه 53.
10. امامت و رهبری، مرتضی مطهری، قم، صدرا، سوم، 1362، ص 133.

پدید آورنده : حجة الاسلام سید جواد حسینی ، صفحه 22