توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : یك بهانه دست خدا بدهید
گفتاری ازحجت‌الاسلام‌والمسلمین فاطمی‌نیا، استاد اخلاق
درباره‌ی سیره‌ی امام هادی علیه‌السلام و زیارت جامعه‌ی كبیره
معرفت مراتب دارد. در بین اصحاب خود امیرالمؤمنین هم، ابن عباس یك شاگرد بود، كمیل یك شاگرد بود، عمّار یاسر یك شاگرد بود و میثم تمّار هم یك شاگرد. یا رسول خدا در بین اصحابشان آیا با همه یكسان برخورد می كردند؟ همه شان را می شناختند و به اندازه ی ظرفیتشان با آنها حرف می زدند. شتربانی به امام صادق سلام‌الله‌علیه می گوید كه یك نصیحتی بكنید. حضرت می‌فرماید: «عَلَیْكَ بِالصِّدْقِ الْحَدیثِ»؛ وقتی حرف می زنی راست بگو. خوب این حرف بزرگی است، ولی ساده است. اما وقتی یك عالم بزرگی می رود پیش امام صادق علیه‌السلام. دیگر حضرت آن نصیحت را نمی گوید و لحنش عوض می شود.
خلاصه شناخت مراتب دارد. «اللّهم عرّفنی حجّتك» یعنی ما اجمالاً بدانیم حضرت هادی علیه‌السلام امام است و معصوم است و متصل به غیب. این معرفت اجمالی است اما درباره ی معرفت ابعاد شخصیتی ایشان، من بارها به دوستان گفته ام كه ما حتی شاگردان این ها را نمی توانیم بشناسیم.
http://farsi.khamenei.ir/image/ver2/spacer.gif«زیارت جامعه كبیره» كلمات عجیبی است. بدون اغراق به شما عرض بكنم كه تمام كلماتی كه ما در متون در مورد امام شناسی داریم، لااقل می توانیم بگوییم كه این زیارت مكمل آنها است. اگر این زیارت نباشد، واقعاً خیلی از مقامات ائمه را ما متوجه نمی شویم.
حضرت امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «لا یُقْبَلُ اللهُ عَمَلاً الاّ بِالمَعرِفَة»؛ خدا عملی را نمی پذیرد مگر با معرفت. بعد می فرمایند: «و لا معرفةٌ الاّ بِالعَمَلِ»؛ معرفتی حاصل نمی شود مگر با عمل. اگر سطحی نگاه كنیم، دور لازم است: من چه كار كنم كه بامعرفت شوم؟ عمل كنم. حال چه كار كنم كه عملم مؤثر شود؟ معرفت داشته باشم. باز چه كار كنم كه معرفت داشته باشم؟ عمل كنم.
اما این دور چگونه شكسته می شود؟ این طور شكسته می شود كه مقصود از معرفت، یك معرفت اجمالی است و نه معرفت تفصیلی. این جا حضرت مقصودش معرفت اجمالی است. خدا این سرمایه ی اولیه را به ما داده است. خدا به ما عقل و هوش داده و انبیاء و ائمه را فرستاده است. در نماز چه می گوییم؟ «إیّاك نَعبُدُ». این یك دریا حرف است كه تو پیامبر فرستادی و گفتی نماز بخوانیم، اما بلافاصله پشت سرش می‌گوید: «إیّاك نَستَعینُ». یك بهانه دست خدا بدهید، بقیه‌‌اش را مرحمت می‌كند.
بنابراین فقط با عمل و با تطهیر باطن و تطهیر نفس است و غیر از این هم راهی نیست. هرچه هم عمل به وظیفه كنیم، این معرفت بیشتر می شود. این را عرفای اهل دانش مثال زده اند كه اگر یك فانوس دستمان بگیریم، این فانوس بیست متر جلوی ما را روشن می كند. وقتی این بیست متر را می رویم، بیست متر دیگر روشن می‌شود. یعنی عمل است و نور و نور است و عمل.
http://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif نهضت علمی تماشایی امام هادی علیه‌السلام
نهضت علمی كه حضرت امام هادی علیه‌السلام با وجود آن فشار و اختناق دشمنان ایجاد كردند، خیلی تماشایی است. مخصوصاً در بین خلفا، متوكل -كه خدا او را از رحمتش دور كند- خیلی حضرت را مورد آزار و اذیت قرار داد. به قول یكی از محققین، حضرت تقریباً ۱۷۸ نفر اصحاب و شاگرد داشتند. شما اگر به فهرست شیخ طوسی، به فهرست ابن ندیم، به فهرست رجال نجاشی نگاه كنید، هركدام برای خودشان یك رجلی بودند. بعضی از ایشان مؤلفات بسیاری داشتند. آدم در این عمر كم، در این فشار، این نهضت را ایجاد بكند و این همه شاگرد تربیت كند، یك معجزه است.
یكی از شاگردان و اصحاب برجسته‌ی حضرت هادی علیه‌السلام آقا و مولای ما حضرت عبدالعظیم حسنی علیه‌السلام و الصلاة است. حضرت عبدالعظیم -كه الحمدالله قبر نورانی او در نزدیكی ما است و خدا توفیق زیارتش را عنایت كند- از شاگردان و اصحاب برجسته یا برجسته ترین شاگرد حضرت هادیعلیه‌السلام بوده است. یك نفر می‌گوید از حضرت امام هادی سلام‌الله‌علیه سؤالاتی داشتم و حضرت قریب به این مضامین فرمود: تو كه اهل ری هستی، از عبدالعظیم بپرس. خیلی حرف بزرگی است كه یك امام معصوم مردم را برای حل مشكل به یك نفر ارجاع دهد.
http://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif با این بی‌گذشتی‌ها بركت از زندگی می‌رود
مسعودی نقل می كند كه یك نفر سعایت امام هادی علیه‌السلام را كرده بود كه آقا چنین است و چنان است و اسلحه در منزلش است و به ایشان مراجعه می شود. خیلی حرف ها زده بود. تا این كه دربار عباسی حضرت را اجباراً به سامرّا می خواند. حضرت وقتی روی اسب می نشینند، این ملعون می گوید كه نمی دانم حضرت هادی می دانی كه تمام این كارها را من كردم؟ تمام این سعایت ها را من كردم و من كار تو را به این جا رسانده ام كه الان تو را از مدینه ی جدّت می‌برند. بعد هم قریب به این مضمون به امام هادی می گوید كه اگر به كسی در سامرّا و به خلفا بگویی من تمام مزارع دوستانت را آتش می زنم، نخل ها را آتش می زنم، چشمه‌ها را كور می كنم. حضرت هادی با یك متانتی می فرمایند كه من دیشب شكایت تو را به بزرگی كردم كه پس از او كسی را لایق نمی دانم كه شكایت كسی را به پیش او ببرم. می گوید به كی گفتی؟ حضرت می‌گوید به خدا. آن شخص لرزید و گفت كه آقا من را عفو كن! حالا جالب است كه اگر می گفت من پشیمان شدم و می روم حرفم را پس می گیرم یا می گویم من دروغ گفتم، نشانه ی توبه بود، اما هیچ كدام از این كارها نشد و به قول معروف آب از آب تكان نخورد. فرمود: «عفَوْتُ عَنكَ»؛ عفوت كردم.
بسیار عجیب است كه آدم شخصی را كه تمام ظلم را درباره‌اش مرتكب شده است، در یك كلمه عفوش كند. ما در سیره ی ائمه از این عفوها داریم كه اصلاً اگر جمع شود، كتابی می شود كه چگونه دشمنانشان را عفو می كردند.
ببینید یكی از چیزهایی كه در جامعه كم شده، حتی در خانواده ها كم شده، همین مسئله‌ی گذشت است. آیت الله بهاء الدینی قدّس‌سرّه سخنی داشتند كه مفادش این بود كه: با این صفت ها با این بی گذشتی ها بركات از زندگی می رود. اگر برخی می بینند بركت در زندگیشان نیست، خدا می داند برمی گردد به سوء خُلق. برمی گردد به آن كینه های باطنی. سوء خُلق را باید دوا كنیم.
http://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif خواستند شیعه تكانی بخورد
«زیارت جامعه كبیره» كلمات عجیبی است. بدون اغراق به شما عرض بكنم كه تمام كلماتی كه ما در متون در مورد امام شناسی داریم، لااقل می توانیم بگوییم كه این زیارت مكمل آنها است. اگر این زیارت نباشد، واقعاً خیلی از مقامات ائمه را ما متوجه نمی شویم. زیارت جامعه ی كبیره كلماتی دارد كه بنده به آنها واقف نیستم و فقط نقل قول می‌كنم. خدا كند كه همه ی ما محرم این حرف ها بشویم. این ها كلماتشان مثل قرآن است. در قرآن می گوید: «لا یَمَسُّهُ الاّ المُطَهَّرُونَ». باید طهارت باطنی باشد تا آدم این كلمات را متوجه شود. می‌خواهم این‌طور بگویم كه اگر بعضی از فرازهای جامعه ی كبیره را كسی بفهمد، ممكن است وجودش منشأ خوارق عادات بشود. «أنتُم الصِّراطُ الأقْوَم و السّبیل الأعْظم و شُهَداءُ دارِ الْفَناءِ و شُفَعاءُ دارِ الْبَقاءِ و الرّحْمَةِ الْمَوصُولَة» این‌جا رحمت موصوله را اگر كسی بفهمد، دیگر اصلاً همه چیز حل می‌شود.
ائمه نتوانستند همه چیز را بگویند. هر وقت می بینید یك كسی دشمنی می كند، این دشمنی به جهل و عدم شناخت و شناخت ناقص او برمی‌گردد. اگر آدم این ها را بشناسد، نمی تواند دشمنی كند. شما ملاحظه بفرمایید كه ائمه حتی بین دوستانشان هم تقیه كردند و بعضی چیزها را نگفتند. حضرت سجادسلام‌الله‌علیه می فرماید كه اگر من بعضی چیزها را به این مردم بگویم، من را به بت پرستی متهم می كنند. در زیارت جامعه ی كبیره هم خیلی چیزها را در یك قالب هایی گفته اند كه به دست اهلش برسد. اگر هیچ چیز نمی گفتند، ما خیلی محروم می شدیم. بنابراین باید یك چیزهایی را بگویند ولو سربسته كه به دست اهلش برسد. یك استادی داشتم كه می فرمودند: «پرده از جمال ائمه برداشته نشد؛ مخصوصاً از حضرت جواد، حضرت هادی و حضرت عسكری علیهم‌السلام». فلسفه‌ی زیارت جامعه به این دلیل بود كه لازم بود شیعه تكانی بخورد. شوخی نیست كه: «خَلَقَكُم اللهُ أنواراً فَجَعَلَكُم بِعَرْشِهِ مُحدِقینَ».
http://farsi.khamenei.ir/image/ver2/spacer.gif
http://farsi.khamenei.ir/image/ver2/li_star_2.gif این زیارت را برای فهمیدن بخوانید
ما عادت كرده ایم همه چیز را برای ثوابش انجام دهیم. استادی داشتم كه می‌گفت: شما برای فهمیدن بخوانید، ثواب به پای خودش می آید. این بد شده كه ما این جور بارآمده ایم. یعنی الان می‌خواهیم عمره برویم، اولین چیزی كه در ذهن خطور می كند ثواب است. اعتكاف می رویم اولین چیزی كه خطور می كند ثواب است. اعتكاف فلسفه اش چیست؟ اعتكاف از عَكَفَ مشتق است، عُكوف یعنی یك جا ایستادن. اعتكاف رمزش این است كه شما همیشه پیش خدا بمانید. حج هم رمزش همین است. عمره رمزش دور خدا چرخیدن است، اما ما همه را برای ثوابش انجام می‌دهیم. آن استادم می گفت: اگر آدم در تابستان برای خنك شدن وضو بگیرد وضویش باطل است، اما اگر برای خدا وضو بگیرد هم خنك می شود و هم عملش صحیح است. ثواب ما را بیچاره كرده است.
زیارت جامعه را برای فهمیدن بخوانید. این جمله ها عرشی است. اصلاً ببینید «و الرحمة الموصولة» یعنی چه؟ از خدا بخواهید كه خدایا! با طهارت باطنی به من بفهمان. برای همین هم هست كه علما به شرح زیارت جامعه ی كبیره اهتمام ورزیده اند. من دوست داشتم مرحوم امام راحل یك شرح می نوشتند به زیارت جامعه. زیارت جامعه را علما شرح كرده اند. مرحوم مجلسی اول شرح كرده است، پدر علامه‌ی مجلسی كه امامی كه باج به فلك نمی داد، در حق او می فرماید: شیخ ارباب معرفت؛ مولانا محمد تقی مجلسی.
شرح دیگری كه خیلی ممتاز است، برای آقاسید حسین همدانی درودآبادی است كه «الشموس الطالعة فی شرح زیارت الجامعة» نام دارد. ایشان همشاگردی میرزا جوادآقا ملكی تبریزی و از شاگردان ملا حسینقلی بوده است. البته شرح ایشان بسیار مشكل است و اگر كسی عرفان نظری نخوانده باشد، از همه جای این شرح بهره مند نمی شود.
شرح دیگر «الأنوار اللّامِعَة» برای مرحوم سید عبدالله شُبّر نجفی است كه آن هم شرح خوبی است. این كتاب اگر دم دست باشد، برخی از مشكلات را حل می كند.
یك كتاب دیگری كه در شرح زیارت جامعه ی كبیره از معاصران نوشته شده است، كتاب «ادب فنای مقربان» است از حضرت آیت‌الله جوادی آملی كه امیدواریم ایشان این شرح را به پایان برسانند.
شبکه و پایگاه تخصصی امام هادی ( علیه السلام)
vBulletin® v4.2.2, Copyright ©2000-2024, Jelsoft Enterprises Ltd.