براى خواب بهتر** فصل نخست : چرا آداب خواب ؟

[گل مريم]

besmellah3



نام كتاب : براى خواب بهتر
نام نويسنده : غلامرضا حيدرى ابهرى


چرا آداب خواب ؟

وقتى سخن از آداب خواب به ميان مى آيد، اولين پرسشى كه در ذهن برخى خوانندگان نقش مى بندد اين است كه اساسا چه نيازى به يادگيرى آداب خواب داريم ؟
سال هاست كه بدون هيچ قاعده و قانونى سر بر بالش ‍ مى نهيم و به خواب مى رويم و هيچ مشكلى هم پيش نمى آيد.
مگر خوابيدن هم نياز به آموزش دارد؟
همين كه چراغ اتاق خواب را خاموش ‍ كنى و در بستر خود آرام بگيرى و چشم هايت را بر هم بگذارى ، كار تمام است .
سخن درباره آموختن آداب خواب ، مانند بحث از روش نفس كشيدن است .
طرح اين پرسش در زمينه آداب خواب - كه در رسانه ها كمتر مطرح شده - كاملا طبيعى است . از اين رو شايسته است كه پيش از ورود در بحث آداب خواب ، نخست به اين پرسش مهم پاسخ دهيم و در آغاز اين نوشتار، دليل پرداختن به چنين بحثى را روشن سازيم .

بنابراين طى چند نكته بيان مى كنيم كه چرا بايد از آداب خواب سخن گفت .

[گل مريم]

دست كم هفت دليل براى طرح اين بحث وجود دارد كه درباره هر يك توضيحى كوتاه داده مى شود:

1. 25 سال عمر: تقريبا يك سوم زندگى ما را تشكيل مى دهد. يعنى در روز هشت ساعت ، در هفته 5/2 روز، در ماه 10 روز، در سال 4 ماه و در يك عمر 75 ساله 25 سال (معادل 9125 روز، يا 219000 ساعت ) را در خواب به سر مى بريم .
چه اشكالى دارد كه يك ده هزارم اين زمان ، يعنى حدود 20 ساعت را به يادگيرى آداب خواب اختصاص دهيم و براى افزايش كيفيت 25 سال خواب خود، لااقل يكى دو كتاب را از نظر بگذرانيم .

2. خواب ، بخشى از مسير تكاملى انسان : بر اساس ديدگاه اسلام ، زمان خواب نيز بخشى از مسير تكاملى انسان به سوى خداست ؛ بنابراين زمان مرده به حساب نمى آيد.
همان گونه كه در فصل هاى آينده خواهيد خواند، با رعايت آداب خواب مى توانيم از زمان خواب نيز براى رشد و تعالى روح خود بهره ببريم و از اين فرصت مهم نيز براى اندوختن ثواب و پاداش الهى استفاده كنيم .
در حديثى از اميرمؤمنان على (عليه السلام ) آمده است كه هنگام خواب ، روح مؤمن بالا مى رود و از بركات خداوند بهره مند مى گردد.

البته در همان حديث ، براى استفاده از اين بركات شروطى ذكر شده كه از آداب خواب به شمار مى آيند. به يارى خدا پس از اين نمونه هاى ديگرى از اين روايات را نيز تقديمتان مى كنيم تا روشن شود كه مؤمن ، براى سفر روحانى و معنوى خود به سوى خدا، هر روز 24 ساعت در اختيار دارد،نه فقط ساعات بيدارى را.

[گل مريم]

3. پله پله رفت بايد سوى بام : بسيارى از مردم خيلى دير به خواب مى روند و گاه بايد ساعت ها در بستر خود غلت بزنند تا بخوابند.

دشوارى ورود در دنياى خواب ، فشار روانى زيادى بر آنان وارد مى سازد و همين فشارهاى روحى ، باعث ديرتر خوابيدن آنان مى گردد.

يكى از مهم ترين عوامل چنين مشكلى ، ناآگاهى اين افراد از قانون ((تدريجى بودن ورود در دنياى خواب )) است . همان گونه كه پير فلو شر(1) در صحفه 178 كتاب ((چگونه بهتر بخوابيم ؟ )) نوشته است و البته شما نيز خود به تجربه آن را يافته ايد: ((فرو رفتن در خواب مانند يك سقوط نيست ، بلكه نوعى پايين آمدن از يك سراشيبى ملايم است . در خواب ، شخص دقيقا به همان شكل پايين مى رود كه گويى از پلكانى گام به گام و پله پله پايين مى آيد.))

البته با توجه به ديدگاه اسلام در زمينه خواب - كه آن را نوعى پرواز روح مى داند، به جاى مثال پير فلو شر، مى توان خواب را به پرواز يك هواپيما تشبيه كرد كه يك باره اتفاق نمى افتد، بلكه مراحل گوناگونى را براى رسيدن به نقطه اوج مى گذراند؛ موتور هواپيما روشن مى شود، سيستم ايمنى هواپيما توسط خلبان كنترل مى گردد، درهاى هواپيما را مى بندند، هواپيما از باند فرعى به باند اصلى مى رود، هماهنگى هاى لازم با برج مراقبت صورت مى پذيرد، هواپيما آهسته به حركت در مى آيد، كم كم به سرعتش ‍ مى افزايد، اندكى بعد بر جاذبه زمين غلبه مى كند و بالا مى رود و پس از چند دقيقه ، چرخ ‌هايش را نيز جمع مى كند و اوج مى گيرد.

خوابيدن نيز همين گونه است و براى اوج گرفتن در جهان خواب نيز بايد مراحل مختلفى را گذراند و آداب آن را آموخت و به كار بست .

تقريبا از يك ساعت پيش از خواب ، بايد خود را براى آن آماده كنيم .


1- ((پير فلو شر)) متولد سال 1921، داراى مدرك مهندسى از مدرسه عالى مركزى پاريس است . او از حدود 30 سال پيش به بررسى و مطالعه و تحقيق در زمينه خواب و رؤ يا پرداخته و در ادامه فعاليت هاى خود (انجمن خواب و رؤيا)) را تاءسيس كرده است . به خاطر اهميت خواب و رؤيا براى مردم ، اين انجمن گسترش فزاينده اى يافته است .

[گل مريم]

4. افزايش كيفيت خواب : حتما شما هم فراوان شنيده ايد كه برخى از بى خوابى شب گذشته خود شكوه كرده و گفته اند: ((من شب گذشته دو سه ساعت بيشتر نخوابيده ام و الان خيلى خسته ام .)) اما كمتر كسى از نداشتن خواب عميق گلايه مى كند. با آنكه نداشتن خواب عميق نيز - مانند كم خوابى - آثار سوئى بر روح و جسم ما بر جاى مى گذارد.

برخى به خاطر داشتن خواب كوتاه با كيفيت ، نياز خود به خواب را به راحتى بر طرف مى سازند ولى انسان هاى بسيارى به خاطر محروميت از خواب عميق : حتى از ساعت ها خواب طولانى نيز بهره چندانى نمى برند. رعايت آداب خواب ، كيفيت خواب ما را بهتر مى كند و خواب ما را عميق تر مى سازد. به بركت خواب عميق نيز كمبود ساعات خواب جبران مى شود.

5. نجات از بى خوابى و بدخوابى : بى خوابى و بدخوابى يكى از شايع ترين مشكلات يا بيمارى هاى روزگار ما به شمار مى آيد. اين مشكل گرچه در جوامع غربى بيش از ساير نقاط جهان وجود دارد، ولى با گسترش موج غربزدگى ، بيمارى بدخوابى و بى خوابى در مردم مشرق زمين هم روبه فزونى نهاده است . شگفت اين كه انسان روزگار ما در طول روز تلاش ‍ مى كند، با استفاده از انواع محرك ها با خواب آلودگى مبارزه مى كند، ولى شب هنگام ، براى غلبه بر بى خوابى دست به دامن قرص خواب آور مى شود. نتيجه اين رفتارها، سستى انسان در طول روز و آشفتگى و عصبانيت در شب مى گردد.(2)


2- جگونه بهتر بخوابيم ؟، ص 39.

[گل مريم]

اثرات بد خوابى
بدخوابى و بى خوابى اثرات بسيار ويرانگرى بر روح و جسم ما به جاى مى گذارد كه برخى از آن ها را بر اساس آن چه در كتاب ((چگونه بهتر بخوابيم ؟)) آمده ، با هم مرور مى كنيم :

الف - ضعف و بيمارى
كمبود خواب ، مقاومت بدن را در برابر انواع سموم ، هجوم ميكروب ها، اختلالات آب هوايى و به طور خلاصه در برابر هر گونه تهاجمى كاهش ‍ مى دهد.
دكتر ليپو گفته است : ((خوابيدن به معناى معالجه شدن است .)) بنابراين در حالت بى خوابى ، بيمارى هاى حادتر شده درمان آن بيشتر طول مى كشد.
از سوى ديگر، گروهى از بيمارى هاى جسمى - كه علت پيدايش آنها را در جاهاى ديگر جستجو مى كنند - مستقيما به بى خوابى مربوط مى شوند. از جمله اين موارد مى توان از برخى ناراحتى هاى قلبى ، گوارشى ، پوستى ، كبدى ، ناراحتى هاى گردش خون و بسيارى از بيمارى هاى عصبى نام برد.

افزون بر اين ، آزمايش ها نشان داده ، كسى كه خوب نخوابيده است ، انرژى بسيار بيشترى از ديگران در طول روز مصرف مى كند و اين مقدار حداقل 25 بيش تر است . اين حالت نه تنها باعث خستگى بيشتر مى شود، بلكه نيروى جسمى را نيز كاهش داده و عمل گوارش را مشكل تر و كندتر مى سازد.

[گل مريم]

اثرات بد خوابى
بدخوابى و بى خوابى اثرات بسيار ويرانگرى بر روح و جسم ما به جاى مى گذارد كه برخى از آن ها را بر اساس آن چه در كتاب ((چگونه بهتر بخوابيم ؟)) آمده ، با هم مرور مى كنيم :

الف - ضعف و بيمارى
كمبود خواب ، مقاومت بدن را در برابر انواع سموم ، هجوم ميكروب ها، اختلالات آب هوايى و به طور خلاصه در برابر هر گونه تهاجمى كاهش ‍ مى دهد. دكتر ليپو گفته است : ((خوابيدن به معناى معالجه شدن است .)) بنابراين در حالت بى خوابى ، بيمارى هاى حادتر شده درمان آن بيشتر طول مى كشد.
از سوى ديگر، گروهى از بيمارى هاى جسمى - كه علت پيدايش آنها را در جاهاى ديگر جستجو مى كنند - مستقيما به بى خوابى مربوط مى شوند. از جمله اين موارد مى توان از برخى ناراحتى هاى قلبى ، گوارشى ، پوستى ، كبدى ، ناراحتى هاى گردش خون و بسيارى از بيمارى هاى عصبى نام برد.
افزون بر اين ، آزمايش ها نشان داده ، كسى كه خوب نخوابيده است ، انرژى بسيار بيشترى از ديگران در طول روز مصرف مى كند و اين مقدار حداقل 25 بيش تر است . اين حالت نه تنها باعث خستگى بيشتر مى شود، بلكه نيروى جسمى را نيز كاهش داده و عمل گوارش را مشكل تر و كندتر مى سازد.

[گل مريم]

ب - افزايش ناكامى ها

در دوران معاصر، براى موفق شدن ، نه تنها بايد افكار و ايده اى خوب داشت ، بلكه بايد خلاق و باهوش نيز بود و براى تحقق اين امر بايد خوب خوابيد و خوب رؤيا ديد. گرچه خواب فقط يك سوم زمان زندگى ما را تشكيل مى دهد، ولى كيفيت دو سوم ديگر زندگى نيز به كيفيت خواب ما بستگى دارد. خوب بخوابيد تا بهتر زندگى كنيد. با خواندن ديگر آثار مخرب بى خوابى و بدخوابى ، معنى اين جمله برايتان روشن تر خواهد شد.

ج - اختلالات روانى و عاطفى

بدخوابی گاهى به تدريج و گاهى به سرعت - و بيشتر بدون آن كه ما متوجه شويم - زندگى را بر ما تلخ مى كند. در چنين حالتى شخص احساس ‍ ناخوشايندى داشته و در وضعيت نامتعادل به سر مى برد.
افرادى كه به مقدار كافى نمى خوابند عصبى ، نگران ، ناپايدار و مضطربند و از مرحله تهييج شديد به كوفتگى و خستگى مى رسند. كسى كه بد مى خوابد همه چيز را تيره و تار مى بيند يا در برابر هر فشارى از خود واكنش ‍ نشان مى دهد.

آيا مى دانيد كه بخش مهمى از مشاجرات خانوادگى بر اثر بدخوابى به وجود مى آيد؟

گذشته از اين ، فرد بى خواب ، خيلى حساس بوده و نسبت به ديگران مشكلات را كم تر تحمل مى كند. اين زود رنجى خود، بى خوابى را بيشتر مى كند.

[گل مريم]

د - آشفتگى فكرى و ذهنى

افراد بدخواب در زمينه فكرى نيز دچار اشكال هستند؛ زيرا به سرعت اختلالات و ناراحتى هاى مربوط به حافظه در آنان ظهور مى كند. در اين شرايط، شخص به سختى چيزى را خلق مى كند، به خاطر مى سپارد يا ياد مى گيرد. آزمايش ها نشان داده كه در چنين حالتى ، مدت به
خاطر سپردن بسيار بيشتر شده و زمان در حافظه داشتن كوتاه تر شده و به خاطر آوردن نيز با اشكال صورت مى گيرد.

ه - پيرى زودرس

بدخوابى يكى از علل پيرى زودرس بوده و هر شب خواب خوب ، يك حمام واقعى جوانى به شمار مى آيد. بدخوابى ، عمر را كوتاه مى كند و مى توان آن را نوعى خودكشى تدريجى دانست . آمارها نشان مى دهند كه درصد مرگ و مير مبتلا به بدخوابى بالاتر است . دكتر سو بيران مى گويد: (اگر خوب بخوابيد، شانس زيادترى خواهيد داشت كه از مرز هشتاد سالگى با سلامتى كاملا عبور كنيد.))

[گل مريم]

و - حادثه آفرينى ها

بدخوابى ، خواب آلودگى شخص در طول روز مى گردد و در نتيجه زمينه ايجاد حوادث بزرگى را فراهم مى آورد. آمارى كه در سال 1966 در آمريكا گرفته شده تخمين مى زند كه تعداد تصادفات مرگ آور به دليل خواب آلودگى ، دو برابر تعداد اين تصادفات بر اثر مصرف الكل بوده است .

ز - نابودى زيبايى

براى زيبا شدن - همان گونه كه در افسانه ها گفته شده - صد سال بخوابيد؛ يك شب خواب خوب ، يك گام به سوى زيبايى است . يك شب خواب درست بر تمام توليدات آرايشى براى زيبا شدن برترى دارد. به عنوان مثال ، خواب ، بهترين داروى ضد چين و چروك است . يك فرد بدخواب ، عملا هرگز رنگ صورتش شاداب نمى ماند و خطوط صورتش بد حالت و كشيده و چشمانش گود رفته است .

اكنون كه با عوارض مخرب بدخوابى و بى خوابى آشنا شديد، بهتر مى توانيد به اهميت آداب خواب كه نقش چشم گيرى در در درمان بدخوابى دارند، پى ببريد.
در اين كتاب ، كليدى ترين راه هاى خواب بهتر را مطرح خواهيم ساخت و مدد از سخنان نورانى اهل بيت (عليهم السلام )، راه درست خوابيدن را ارائه خواهيم كرد.

[گل مريم]

6. خواب خوب ديدن : رعايت يا عدم رعايت آداب خواب ، در خوابى كه مى بينيم نيز تاءثير دارد.

مردى ، مضطرب و نگران خدمت پدر علامه مجلسى رسيد و گفت : شب گذشته خواب ديدم شير سفيد كه يك مار سياه دور گردن او حلقه زده بود به من حمله كرد و مى خواست مرا بكشد. آن عالم بزرگ در پاسخ فرمود: شايد ديشب پنير و رب انار خورده اى .

مرد گفت : آرى ، شب گذشته پنير و رب انار خورده ام . پدر علامه فرمود: آن چه در خواب ديده اى تصوير از غذاهاى مضرى بوده كه خورده اى .(3)


3- رؤيا از نظر دين و روانشناسى ، ص 172.

[گل مريم]

7. ره يافتن به عمق معارف آل الله : همه ما بايد با فضايل اهل بيت (عليهم السلام ) - كه آينه جمال پروردگار و ميراث دار حقيقى انبيا و اولياءاند - آشنا شويم .
براى اين كار راه هاى گوناگونى پيش رو داريم . مى توانيم با تفكر در آيات مربوط به شاءن منزلت اين بزرگواران و يا سخنان پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) درباره آن ها و يا سير حوادث زندگى اين عزيزان ، به عظمت شخصيت آنان پى ببريم . همان گونه كه مى توان با تفكر در احاديث اين بزرگواران كه قرن ها پيش ، جزئى ترين مسائل زندگى را مورد توجه قرار داده و درباره كوچك ترين امور آن - از جمله آداب خواب - انسان ها را راهنمايى كرده اند، به بزرگى شخصيت و گستره دانش و انديشه شان آگاه گرديم .

خدا را سپاس مى گويم كه پس از تحقيق درباره آداب خواب و مقايسه سخنان آسمانى اهل بيت (عليهم السلام ) با گفته هاى ديگران ، ايمانم به اين خاندان بيشتر و الهى بودن دانش اين بزرگواران برايم روشن تر شد. اميدوارم كه مطالب اين كتاب ، براى خوانندگان فرهيخته ما نيز چنين نتيجه اى را درپى داشته باشد.
بى گمان در ديگر زمينه ها نيز سخن برتر از آن معصومين (عليهم السلام ) هم است كه كلمه الله هى العليا(4) سخن خدا (و آيين الهى ) برتر و بالاتر است .

حال كه با ضرورت توجه به آداب خواب آشنا شديد، اين آداب را يك به يك بيان مى كنيم و به توضيح آن مى پردازيم . براى يادگيرى بهتر اين آداب ، فرض مى كنيم شما مى خواهيد دو ساعت پيش از خواب ، خود را براى خواب آماده كنيد؛ بنابراين ، از زمان خوردن شام تا زمان بيدار شدن ، هر مساءله اى را در جاى خود و براساس ترتيب طبيعى آن مورد بحث قرار مى دهيم . ان شاء الله .


4- توبه 40

[ملکوت]

قبل از خواب به چه چیزهایی فکر کنیم؟



در کلام معصومین شیعه حتی از فرصت خواب و قبل از آن نیز برای جلب توجه انسان به اعمال و رفتارها و حساب و کتاب روزانه کردار خود استفاده شده است.



خواب نقش مهمی در زندگی داشته و سلامت بیداری ما نیز تا حدود زیادی در گرو خواب خوب و کافی است. شاید اگر بدانیم که بدخوابی، بیخوابی و اختلالات خواب چه تأثیرات مهمی در زندگی ما دارد، این مقوله را جدیتر بگیریم.
خواب نقش مهمی در زندگی داشته و سلامت بیداری ما نیز تا حدود زیادی در گرو خواب خوب و کافی است. شاید اگر بدانیم که بدخوابی، بیخوابی و اختلالات خواب چه تأثیرات مهمی در زندگی ما دارد، این مقوله را جدی تر بگیریم شخصی که از سلامت جسمی برخوردار بوده و آداب خواب را رعایت کند هم خوب می خوابد و هم خواب های بد نمی بیند زیرا خواب های بد نیز غالباً از عوارض رعایت نکردن آداب خواب است.

[ملکوت]

تأثیر بدخوابی بر رفتار روزمره ما

محققان معتقدند بدخوابی به تدریج و بیشتر بدون آنکه ما متوجه شویم زندگی را بر ما تلخ می کند. در چنین حالتی شخص احساس ناخوشایندی داشته و در وضعیت نامتعادل به سر می برد.

چه بسیار اوقاتی که علت بدخلقیها و مشاجرات اتفاقی افراد در زندگی به بدخوابی شب گذشته آنها مربوط می شود ولی از علت آن غافلند. افرادی که خوب نمی خوابند عصبی، نگران، ناپایدار و مضطربند و در برابر هر فشاری از خود واکنش نشان می دهند.

در منابع دینی و سخنان پیشوایان معصوم (علیهم السلام) مطالب مهم و ارزشمندی در مورد نحوه خوابیدن و آداب و نکاتی را که باید در هنگام خوابیدن رعایت کرد بیان شده است که در ذیل به برخی از مهمترین آنها اشاره می کنیم.
در کلام معصومین شیعه حتی از فرصت خواب و قبل از آن نیز برای جلب توجه انسان به اعمال و رفتارها و حساب و کتاب روزانه کردار خود استفاده شده است.

امام صادق (علیه السلام) در توصیهای بسیار زیبا درباره این که قبل از خواب به چه چیزهایی باید فکر کنیم، فرمودند: "هرگاه در بسترت جای گرفتی، بیندیش که در آن روز چه غذایی روانه شکم خود کرده‏ای و چه به دست آورده‏ای و به یاد آر که خواهی مرد و معادی در پیش داری".

و خوابیدنی که در اسلام به آن سفارش شده، «خواب قیلوله» است و منظور از خواب قیلوله، خوابیدن پیش از ظهر در وقت گرمى هوا و بعد از نماز ظهر تا نماز عصر است

[ملکوت]

وضو گرفتن

اگر شبی را با وضو بخوابید و اثر آن را در راحت خوابیدنتان تجربه کنید، شاید دیگر این کار را ترک نکنید. ثواب های زیادی که برای وضوی قبل از خواب بیان شده خود نشانه تأثیر معنوی وضو در روح و روان فرد است که می تواند خوابی خوش را برای او به دنبال داشته باشد در حدیث نبوی آمده است که: «هر کس شب را با وضو بخوابد گویا همه شب را به عبادت پرداخته است.»(بحارالانوار، ج 76، ص 181)


از امام صادق علیه السلام روایت است که: «هر کس شب را با وضو به بستر رود و بخوابد، در حالی می خوابد که بستر او مسجد و عبادتگاه اوست.»(همان، ص 182)
از مضمون احادیث مربوطه برمی آید که با وضو خوابیدن همچون عبادت کردن در مسجد موجب ارتقای روح مۆمن و بهرهمندی بیشتر او از الطاف الهی می شود. پناه بردن به قرآن و اذکار سفارش شده، انس گرفتن با خدای بزرگ تنها راه نجات بندگان ضعیف از وسوسه، نگرانی، ترس و اضطراب و دیگر موانع راحت خوابیدن است پناه بردن به دامان قرآن و اذکار متبرکه بهترین راه ایجاد انس و الفت با خداوند است.


وجود اذکار فراوان و سور مختلف قرآنی، برای شما این امکان را فراهم می کند که بر اساس سلیقه و میل باطنی خودتان یکی را انتخاب نموده و از طریق آن پلی به سوی آسمان بسازید.
رسول خدا (صلی الله علیه وآله) مسلمانان را به انجام برخی کارها قبل از خواب سفارش کردهاند که یکی از آنها خواندن برخی از سورهها و دعاهاست. ایشان میفرمایند: "هر کس وقتی به بستر خود می‏رود سوره «قل هو اللّه‏ احد» را بخواند، خداوند گناهان 50 سال او را بیامرزد." (أمالی الصدوق: 22 / 3 منتخب میزان الحکمة: 576)
رسول خدا همچنین فرمودند: "هر کس موقع خواب سوره «ألهاکم التکاثر» را بخواند از عذاب قبر محفوظ ماند." (بحارالانوار: 76 / 196 / 12 منتخب میزان الحکمة: 576)


ایشان در جایی دیگر چنین میفرمایند: "هرگاه فردی از شما به بسترش رفت ... (این ذکر را) بگوید: «اللّهُمّ إن أمسَکتَ نَفسی فی مَنامی فاغفِرْ لَها، و إن أرسَلتَها فاحفَظْها بما تَحفَظُ بهِ عِبادَکَ الصّالِحینَ» (یعنی) خداوندا! اگر جان مرا در خواب می گیری، آن را ببخشای و اگر به بدنم باز می گردانی آن را محفوظ بدار آن گونه‏ای که بندگان صالح خود را محفوظ می داری." (علل الشرائع: 589 / 34 منتخب میزان الحکمة: 576)




از مشهورترین ذکرها برای آرامش یافتن در بستر سوره ناس و فلق و آیة الکرسی است. از امام باقر(علیه السلام) روایت شده که «هر کس هنگام خواب دچار بیم و هراس می شود وقتی وارد بستر خود شد، سوره ناس و فلق و آیة الکرسی را بخواند.»(همان، ص 195)

[ملکوت]

آفت خواب

پر خوابی از آفات خواب است. در همه امور به ما سفارش شده است که معتدل باشیم. نه زیادهروی کرده و نه کوتاهی کنیم. در مسأله خواب هم همین طور است. در مذمت پرخوابی، احادیث فراوانی در منابع اسلامی وجود دارد که به آنها می پردازیم.

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) می فرمایند: «مادر سلیمان بن داوود به سلیمان گفت: بپرهیز از پر خوابیدن در شب، که پرخوابیدن در شب، روز قیامت مرد را فقیر می سازد.» (امالی شیخ صدوق، آداب و سنن، ترجمه جلد 73 بحارالانوار، ص114)


از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که حضرت فرمودند: «به راستی خدا دشمن دارد پرخوابی و کم کاری را.»
و فرمودند: «پرخوابیدن بر باد دهنده دین و دنیاست.» (مکارم الاخلاق، آداب و سنن، ترجمه جلد 73 بحارالانوار، ص114)


اما دلایل پرخوابی چیست؟ در روایتی از حضرت امام صادق (علیه السلام) آمده است که می فرمایند:
«خواب بسیار، از خوردن آب بسیار ناشی می شود، و خوردن آب بسیار، از خوردن غذای زیاد نشات می گیرد؛ افراط در اکل و شرب، موجب سنگینی نفس و باعث قساوت و تیرگی دل، سبب کسالت و عدم اقدام به طاعت خداوند متعال و بازماندن از تفکر، خضوع و خشوع، خواهد شد.» (مصباح الشریعه، ص45)

[ملکوت]

عوامل بیخوابی در اسلام

ابوبصیر از امام صادق(علیه السلام) نقل می کند که آن حضرت فرمودند: «پنج تن خواب خوش ندارند (و اگر خوابشان ببرد همراه با کابوس و ناراحتی است):
1- آن کس که قصد ریختن خون کسی را دارد.
2- صاحب مال و ثروت فراوان که امینی برای نگهبانی از اموالش نداشته باشد.
3- کسی که تهمت و سخن ناروا و افتراء به دیگران گفته باشد به این جهت که سود دنیوی نصیبش شود. (مخصوصاً در میان جمع، خواه خودش تهمت بزند و خواه افتراء و بهتان به دیگران را به جمعی منتقل کند، از حیث مفسده انگیختن تفاوتی ندارد)
4- بدهکاری که پولی ندارد تا قرض طلبکاران را ادا کند.
5- عاشقی که نگران جدائی باشد و چشم بر روز جدایی محبوب خویش داشته باشد.»(من لایحضره الفقیه، ترجمه غفاری، ج2، ص209)


در حدیث دیگری آمده است، گاهی مومن خوابش نمی برد، چرا که در جای دیگری به برادر او درد و غمی رسیده است. (اصول کافی، ترجمه مصطفوی، ج3، ص241)
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «کسی را که می بینید به رو خوابیده(دَمَر خوابیده) او را بیدار کنید. (به او تذکر دهید که درست بخوابد)»

[ملکوت]

روش خوابیدن در اسلام

امروزه دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که زمانی که شخص روی یک پهلو می خوابد، به دلیل وارد آمدن فشار به یک قسمت از بدن، گردش خون در لایه های سطحی پوست مختل می گردد. در نتیجه، اکسیژن در این بافتها از بین رفته و گازکربنیک زیاد می شود. حرکت در خواب (غلتیدن) برای رفع این مسمومیت از بدن است. این امر برای مسلمانان تازگی ندارد؛ زیرا در قرآن کریم آمده است که خداوند اصحاب کهف را از این دنده به آن دنده و از راست به چپ می گرداند:
«و ما آنان را به دست راست و دست چپ می گردانیدیم» (سوره مبارکه کهف، آیه 7)


بعد از هزار و چهارصد سال که دین مقدس اسلام، رو به قبله خوابیدن را مستحب دانسته است، یکی از دانشمندان می گوید: «اگر می خواهید آهن بدن شما منظم باشد و در نتیجه سالم باشید و به عوارض قلبی دچار نشوید، به سوی قبله، یعنی در جریان مغناطیس زمین بخوابید؛ که در غیر این صورت، آهن در دیواره رگ ها رسوب کرده و آهن بدن کم می شود و گرفتگی رگ ها و عوارض قلبی پدید می آید. همچنین به کبد که قسمت کننده آهن بدن است، لطمه شدید وارد می آید.»
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «کسی را که می بینید به رو خوابیده(دَمَر خوابیده) او را بیدار کنید. (به او تذکر دهید که درست بخوابد)»(من لا یحضره الفقیه، ترجمه غفاری، جلد 2، ص208)


پیامبر اعظم (صلی الله علیه وآله) در سفارشی به امیرالمۆمنین، علی بن ابی طالب (علیه السلام) می فرمایند: «ای علی! خوابیدن بر چهارگونه است: خواب پیامبران که بر پشت می خوابند، خواب مومنان بر پهلوی راست، خواب کافران و منافقان بر پهلوی چپ، و خواب شیاطین که بر رویشان(دَمَر) میخوابند» (من لایحضره الفقیه، ج 4، ص365)

پر خوابی از آفات خواب است. در همه امور به ما سفارش شده است که معتدل باشیم. نه زیادهروی کرده و نه کوتاهی کنیم


حضرت علی (علیه السلام) هم می فرمایند: «خوابیدن بر چهار قسم است: پیامبران بر پشت دراز کشیده و می خوابند، در حالی که چشمهایشان برای دریافت وحی پروردگار نمی خواید. مومن رو به قبله و بر پهلوی راست می خوابد. پادشاهان و فرزندانشان برای گوارایی غذا، بر پهلوی چپ می خوابند و ابلیس، برادرانش، دیوانگان و آسیب دیدگان عقلی، بر روی شکمشان می خوابند.»(عیون الاخبارالرضا (علیه السلام)، ج1، ص246و247)

[ملکوت]

بهترین ساعات خواب از دیدگاه اسلام

اسلام برای هر یک از اعمال انسانها بهترین توصیه ها را دارد. برای خوراک، کار، زندگی و حتی خواب و استراحت! از همین رو می خواهیم بدانیم از دیدگاه اسلام بهترین زمان برای خوابیدن چه زمانی است؟

آنچه از سیره معصومین و بزرگان استفاده مى‏شود این است كه قسمت اول شب را مى‏ خوابیدند و قسمت آخر شب (یعنى از وقت سحر تا اول آفتاب) را به عبادت مشغول بوده ‏اند.


خوابیدن در زمان های زیر مکروه است:
1. خوابیدن بعد از طلوع صبح تا طلوع آفتاب (بین الطلوعین)
2. خوابیدن میان نماز مغرب و عشا
3. خوابیدن بعد از نماز عصر
و خوابیدنی که در اسلام به آن سفارش شده، «خواب قیلوله» است و منظور از خواب قیلوله، خوابیدن پیش از ظهر در وقت گرمى هوا و بعد از نماز ظهر تا نماز عصر است.

[سجادی]

به نام خدا

مفید و آموزنده است بخصوص وقتی نظر اسلام عزیزمان آورده می شود .