نزول قرآن‏

[گل مريم]

بسم الله الرحمن الرحیم

نزول دفعى و يكپارچه قرآن‏

خداوند سبحان درباره انتقال و ايصال قرآن‏ كريم از عرش الهى به قلب پيامبراكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) كه مى‏توان آن را بنيان‏گذارى قرائت قرآن توسط خداوند دانست، واژگان زير را برگزيده است كه در اين ميان، واژه نزول و مشتقات آن بيش از ساير واژه‏ ها به كار رفته است:

- انزال، نزول، تنزيل: اِنا أَنزَلناهُ فِى لَيلَةِ القَدرِ( قدر، آيه 1. )؛ وَ نَزَلناهُ تَنزِيلاً( اسراء، آيه 106. ).

- وحى: وَ كَذلِكَ أَوحَينا اِلَيكَ قُرآناً عَرَبِياً(شورى، آيه 7. )؛ وَ أُوحِىَ اِلَىَ هذا القُرآنُ‏( انعام، آيه 19. ).

- ايتاء، اتيان: وَ لَقَد آتَيناكَ سَبعاً مِنَ المَثانِى وَ القُرآنَ العَظِيم‏(حجر، آيه 87. ).

- مجى‏ء: وَ لَقَد جِئناهُم بِكِتاب فَصَلناهُ عَلى عِلم‏( اعراف، آيه 52. ).

- القا: وَ اِنَكَ لَتُلَقَى القُرآنَ مِن لَدُن حَكِيم عَلِيم‏( نحل، آيه 6. )؛ اِنا سَنُلقِى عَلِيكَ قَولاً ثَقِيلاً(مزمل، آيه 5).

- تعليم: الرَحمنُ * عَلَمَ القرآن‏( رحمن، آيات 1 - 2)؛ عَلَمَهُ شَدِيدُ القُوى‏( نجم، آيه 5. ).

- اقرا، قرائت: سنقرئك فلا تنسى‏( اعلى، آيه 6. )؛ فاذا قرأناه فاتبع قرآنه‏( قيامت، آيه 18. ).

- تلاوت: تلك آيات الله نتلوها عليك بالحق‏( جاثيه، آيه 6؛ آل‏عمران، آيه 108 و بقره، آيه 252. ).

- ترتيل: و قال الذين كفروا لولا نزل عليه القرآن جملة واحدة كذلك لنثبت به فؤادك ورتلناه ترتيلا(فرقان، آيه 32.).

[گل مريم]

زمان نزول‏ خداوند كريم، زمان نزول دفعى قرآن را در شب قدر انا أنزلناه فى ليلة القدر كه همان ليله مباركهانا أنزلناه فى ليلة مباركة( دخان، آيه 3.) است، اعلام مى‏ كند.
اين شب در ماه مبارك رمضان: شهر رمضان الذى أنزل فيه القرآن‏(بقره، آيه 185. ) قرار دارد.

از امام باقر (عليه السلام) سؤال شد كه ليله مباركه چه شبى است؟ فرمود: هى ليلة القدر و هى فى كل سنة فى شهر رمضان... فلم ينزل القرآن الا فى ليلة القدر، قال الله تعالى (فيها يفرق كل أمر حكيم) (فيض كاشانى، الصافى فى تفسير القرآن، ج 1، ص 41. ).

با توجه به آيه اول سوره اسراء: سبحان الذى أسرى بعبده ليلاً من المسجد الحرام الى المسجد الأقصا الذى باركنا حوله لنريه من آياتنا انه هو السميع البصير، شب اسراء همان ليله مباركه و ليلة القدر است كه با توجه به آيه 41 سوره انفال: و ما أنزلنا على عبدنا يوم الفرقان يوم التقى الجمعان و الله على كل شى‏ء قدير، برخورد دو گروه (مسلمانان و مشركان) در جنگ بدر در صبح هفدهم رمضان بوده است‏( ابن هاشم، السيرة النبويه، ج 1، ص 274 و ج 2، ص 268؛ نيز نك: ابن كثير، تفسير القرآن العظيم، ج‏2، ص 326 و تاريخ الطيرى، ج 2، ص 131: قال الحسن بن على بن ابى طالب: كانت ليلة الفرقان يوم التقى الجمعان لسبع عشرة من رمضان. ).

از اين رو برخى شب هفدهم رمضان را شب قدر( از جمله مى‏ توان به محمد بن اسحق (د 151 قرآن اشاره كرد (نك: ابن هشام، همان، ج 1، ص 273. و سيوطى، الدرالمنثور، ج 6، ص 376). ) و شب بعثت و شب اسراء حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم)، بنده مكرم خدا، از مسجدالحرام به مسجدالاقصى (كوه طور) براى دريافت قرآن مى ‏دانند( نك: سيوطى، الدر المنثور، ج 6، ص 376؛ سيد على موسوى دارابى، نصوص فى علوم القرآن، ج 1، ص 79، 132، 269، 319، 321 و 331؛ محمد على لسانى فشاركى، جزوه علم محكم و متشابه، ص 28 - 38 و ابو عبدالله زنجانى، تاريخ القرآن، ص 35. ).

امام رضا (عليه السلام) مى ‏فرمايد:
شهر رمضان هو الشهر الذى أنزل الله تعالى فيه القرآن... و فيه نبى محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) و فيه ليلة القدر( صدوق، عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 247. ).

[گل مريم]

امام محمد باقر (عليه السلام) مى‏فرمايد:
كان ابتداء الوحى الى رسول الله يوم الاثنين لسبع عشرة خلت من رمضان‏( ابن كثير، البداية و النهاية، ج 3، ص 11 و 367 و نك: ابن سعد، الطبقات الكبرى، ج 1، ص‏152. )؛
سرآغاز وحى به رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) رو دوشنبه، هفدهم رمضان بوده است.

گفتنى است سوره اسراء، هفدهمين سوره قرآن در ترتيب جاودانه مصحف شريف است و بيشترين كاربرد كلمه قرآن (يازده مرتبه از هفتاد مرتبه) در اين سوره است.
سيد محمد حسين فضل الله بر اين باور است كه با توجه به بيان روشن قرآن‏ كريم مبنى بر نزول قرآن در ماه مبارك رمضان، نمى ‏توان به رواياتى كه بعثت را در ماه رجب و آغاز سوره علق را اولين آيات نازل شده مى‏پندارند، اطمينان يافت‏(من وحى القرآن ج 1، ص‏28. ).

حسن رهبرى نيز شهرت هم‏زمانى آغاز نزول قرآن با وقوع بعثت در 27 رجب را از ابتدا مخدوش و نادرست مى ‏داند! زيرا نه در رواياتى كه مبعث را روز 27 رجب اعلام كرده ‏اند، به نزول سوره يا آيه‏ اى در آن روز اشاره شده است و نه در رواياتى كه سوره علق را نخستين سوره قرآنى دانسته‏ اند، زمان و روز نزول آن مطرح شده است‏( آغاز نبوت و چگونگى نزول قرآن، پژوهشهاى قرآنى، شماره 46 - 47، ص 106. ).



بر گرفته از کتاب آيين قرائت و كتابت قرآن كريم در سيره نبوى (محسن رجبى ) از سایت غدیر