معرفی شخصیت برجسته حضرت معصومه (علیهاالسلام)

[گل مريم]

besm22


معرفی شخصیت برجسته حضرت معصومه (علیهاالسلام)

محدث گرانقدر حاج شیخ عباس قمی به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) می نویسد:

"برحسب آنچه به ما رسیده، افضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی(علیه السلام)، معروف به حضرت معصومه است".(1)

پژوهشگر معاصر علامه بزرگوار حاج شیخ محمد تقی تستری، صاحب قاموس الرجال می نویسد:

"در میان فرزندان امام كاظم(علیه السلام) با آن همه كثرتشان بعد از امام رضا(علیه السلام)، كسی همسنگ حضرت معصومه(سلام الله علیها) نمی باشد".(2)

برای توجه به عظمت فوق العاده و شخصیت وصف ناپذیر حضرت معصومه(سلام الله علیها) به نقل روایتی از امام صادق(علیه السلام) می پردازیم،
و یادآور می شویم كه امام صادق(علیه السلام) هنگامی این حدیث را بیان فرموده اند كه نه تنها حضرت معصومه دیده به جهان نگشوده بود، بلكه پدر بزرگوارش حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) نیز متولد نشده بود.




1ـ اعتقادات علامه مجلسی، مولی محمد باقر، متوفای 1110 هـ . چاپ سنگی.
2ـ اعجاز قرآن،‌علامه طباطبائی، متوفای 1402 هـ . چاپ 1362 ش. تهران.

[گل مريم]

و اینك متن حدیث:

"آگاه باشید كه برای خدا حرمی هست و آن مكه است، و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است، و برای امیرمؤمنان حرمی است و آن كوفه است.

آگاه باشید كه حرم من و فرزندان من بعد از من، قم است.

آگاه باشید كه قم كوفه كوچك ماست.

آگاه باشید كه برای بهشت هشت در است، سه تای آنها به سوی قم است.

بانوئی از فرزندان من، به نام"فاطمه" دختر موسی، در آنجا رحلت می كند كه با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند".(3)

این حدیث به جهت صدورش از امام صادق(علیه السلام) قبل از این كه حضرت معصومه و پدر بزرگوارش دیده به جهان بگشایند، از اهمیت خاصی برخوردار است و نكات مهمی را در بر دارد كه به برخی از آنها اشاره می شود:

1 ـ قم حرم ائمه است.

در حدیث دیگر همین معنی از امام صادق(علیه السلام)روایت شده است.(4)



3ـ أعلام المنجد = المنجد.
4ـ اعلام النساء، عمر رضا كحاله، چاپ 1404 هـ . بیروت.

[گل مريم]

2 ـ قم كوفه كوچک اهلبیت است.

شاید منظور این باشد كه بعد از ظهور حضرت بقیه الله ارواحنا فداه كوفه پایتخت حكومت جهانی آن حضرت خواهد بود.(5) و در آن موقع قم دومین پایگاه حكومت حقه خواهد بود.

و شاید به همین جهت است كه عاشقان دلباخته حضرتش در دوران غیبت به مسجد سهله ـ‌ در كوفه ـ‌ و مسجد صاحب الزمان در جمكران ـ قم ـ رهنمون می شوند.

از این حدیث عظمت شهر كوفه نیز به خوبی روشن می شود،كه قم را با آن همه عظمتی كه دارد"كوفه‌ كوچک" نامیده اند.

علامه مجلسی در فصلی كه به ذكر فضایل و مناقب كوفه و اهل كوفه اختصاص داده، بیش از هفتاد حدیث در این رابطه ذكر كرده است.(6)

امام مشوه بودن چهره اهل كوفه در تاریخ به جهت تبلیغات مسموم امویان است، كه معاویه میلیون ها دینار صرف جعل حدیث بر علیه اهل كوفه نموده، به جرم محبت بی شائبه آنها نسبت به امیرمؤمنان(علیه السلام).

آگاه باشید كه برای خدا حرمی هست و آن مكه است، و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است، و برای امیرمؤمنان حرمی است و آن كوفه است. آگاه باشید كه حرم من و فرزندان من بعد از من، قم است. آگاه باشید كه قم كوفه كوچك ماست. آگاه باشید كه برای بهشت هشت در است، سه تای آنها به سوی قم است. بانوئی از فرزندان من، به نام"فاطمه" دختر موسی، در آنجا رحلت می كند كه با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند"




5ـ اعلام الوری، امین الاسلام طبرسی، چاپ 1399 هـ . قم.
6ـ الأعلام، خیرالدین زركلی، متوفای 1396 هـ . چاپ پنجم 1980 م. بیروت.

[گل مريم]

3 ـ سه در از درهای بهشت به سوی قم است.

در حدیث دیگری آمده است كه یكی از درهای بهشت از آنِ اهل قم است (7)
ولی در این حدیث شریف می فرماید: سه در از درهای بهشت به سوی قم است.

شاید این حدیث اشاره باشد به اینكه یك زمان طولانی قم مركز حوزه علمیه میشود و علوم آل محمد(علیه السلام) از این شهر به همه‌ نقاط جهان می رسد.

چنانكه در عصر ما بزرگترین آكادمی علمی جهان تشیع در این حوزه مقدسه است و در تمام نقاط جهان، علوم آل محمد از رهگذر پرورش یافتگان این حوزه مقدسه منتشر می شود.
چنانكه در حدیث شریف تصریح شده كه:"دانش از این شهر به همه نقاط دنیا منتشر خواهد شد".(8)
روی این بیان قسمت اعظم كسانی كه با خاندان عصمت و طهارت آشنا هستند، از بركات این حوزه‌ مقدسه، اهل بهشت خواهند شد.

4 ـ بانوئی از تبار من در قم رحلت می كند.

تشریف فرمائی حضرت معصومه(سلام الله علیها) برای گسترش چادر عصمتش به این مرز و بوم، و گشودن درِ رحمت به روی شیعیان اجداد طاهرینش در این سرزمین، و پشتوانه قرار گرفتنش برای حوزه علمیه قم، در علم الهی مقدر شده، به انبیا و اولیا اعلام شده بود، و رئیس مذهب حقه قبل از تولد این بانو و پدربزرگوارش، از آن ـ به صورت غیبی ـ‌ خبر داده است.
جالب این كه او را با نام و نام پدرش معرفی كرده و فرموده: "او فاطمه دختر موسی است".

5 ـ همه شیعیان ما با شفاعت او وارد بهشت می شوند.

این تعبیر كه با شفاعت یك بانو همه شیعیان وارد بهشت بشوند، تا جائی كه این ناچیز سراغ دارد، در حق هیچ بانوی دیگری وارد نشده است، و او به حق نمایانگر جلال و جبروت حضرت صدیقه طاهره(سلام الله علیها) می باشد و همین حدیث برای اثبات شخصیت بسیار والای آن حضرت كافی است.





7ـ اعیان الشیعه، سید محسن جبل عاملی، متوفای 1371 هـ . چاپ بیروت.
8ـ اعیان النساء، محمدرضا حكیمی، چاپ 1403 هـ . بیروت.

تهیه و تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان

[ملکوت]

ويژگيهاىبانو حضرت فاطمه معصومه س



1- شفاعت گسترده
بالاترين جايگاه شفاعت، از آن رسول گرامى اسلام است كه در قرآن‏كريم از آن به «مقام محمود» تعبير شده است.

و گستردگى آن باجمله بلند: (ولسوف يعطيك ربك فترضى) بيان گرديده است.

همانا دو تن ازبانوان خاندان رسول مكرم شفاعت گسترده‏اى دارند كه بسيار وسيع‏و جهان شمول است و مى‏تواند همه اهالى محشر را فراگيرد: 1- خاتون محشر، صديقه اطهر، حضرت فاطمه زهرا سلام الله‏عليها.

[ملکوت]

2- شفيعه روزجزا

در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا سلام الله عليها همين بس كه‏شفاعت، مهريه آن حضرت است و به هنگام ازدواج پيك وحى طاقه‏ابريشمى از جانب پروردگار آورد كه در آن، جمله «خداوند مهريه ‏فاطمه زهرا را شفاعت گنهكاران از امت محمد(ص) قرار داد.» باكلك تقدير نقش بسته بود.
اين حديث از طريق اهل سنت نيز آمده است.

بعد از فاطمه زهرا سلام الله عليها از جهت گستردگى شفاعت،هيچ كس و حد اقل هيچ بانويى به شفيعه محشر، حضرت معصومه ‏دخت موسى بن جعفر سلام الله عليها نمى‏رسد، كه امام به حق‏ناطق، حضرت جعفر صادق(ع) در اين رابطه مى‏فرمايد: «تدخل بشفاعتها شيعتناالجنه باجمعهم‏»: «با شفاعت او همه شيعيان ما وارد بهشت مى‏شوند.»

[ملکوت]

3- عصمت


بر اساس روايتى كه مرحوم سپهر در «ناسخ‏» از امام رضا(ع)روايت كرده، لقب «معصومه‏» را به حضرت معصومه، امام هشتم‏اعطا كرده‏اند.
طبق اين روايت امام رضا(ع) فرمود: «من زار المعصومه بقم كمن زارنى‏» «هركس حضرت معصومه را درقم زيارت كند، همانند كسى است كه مرا زيارت كرده باشد.»
اين ‏روايت را مرحوم محلاتى نيز به همين تعبير نقل كرده است.

با توجه به اين كه عصمت‏به چهارده معصوم(عليهم السلام) منحصرنيست، بلكه همه پيامبران، امامان و فرشتگان معصوم هستند.
و علت اشتهار حضرت رسول اكرم، فاطمه زهرا و امامان(عليهم‏السلام) به «چهارده معصوم‏» آن است كه آنها علاوه بر مصونيت ازگناهان صغيره و كبيره، از «ترك اولى‏» نيز كه منافات با عصمت‏ندارد، پاك و مبرا بودند.
مرحوم مقرم در كتابهاى ارزشمند: «العباس‏» و «على الاكبر» دلائل عصمت‏حضرت ابوالفضل و حضرت ‏على ‏اكبر(عليهماالسلام) را بر شمرده‏ است.
و مرحوم نقدى در كتاب‏«زينب الكبرى‏» از عصمت‏حضرت زينب سلام الله عليها سخن‏ گفته است.
و مولف «كريمه اهلبيت‏» شواهد عصمت‏حضرت معصومه(س)را بازگو نموده است.

و با توجه به اين كه حضرت معصومه(س) نام شريفشان «فاطمه‏»است و در حال حيات به «معصومه‏» ملقب نبودند، تعبير امام(ع)دقيقا به معناى اثبات عصمت است، زيرا بر اساس قاعده معروف:«تعليق حكم به وصف مشعر بر عليت است‏» دلالت‏حديث‏شريف برعصمت آن بزرگوار بى‏ترديد خواهد بود.

[ملکوت]

4- فداها ابوها



آيت الله سيد نصر الله مستنبط از كتاب «كشف اللئالى‏» نقل ‏فرموده كه روزى عده‏اى از شيعيان وارد مدينه شدند و پرسشهايى‏ داشتند كه مى‏ خواستند از محضر امام كاظم(ع) بپرسند.

امام(ع) درسفر بودند، پرسشهاى خود را نوشته به دودمان امامت تقديم‏نمودند، چون عزم سفر كردند، براى پاسخ پرسشهاى خود به منزل ‏امام(ع) شرفياب شدند، امام كاظم(ع) مراجعت نفرموده بود و آنهاامكان توقف نداشتند، از اين رو حضرت معصومه(س) پاسخ آن پرسشهارا نوشتند و به آنها تسليم نمودند، آنها با مسرت فراوان ازمدينه منوره خارج شدند، در بيرون مدينه با امام كاظم(ع) مصادف‏شدند و داستان خود را براى آن حضرت شرح دادند.

هنگامى كه امام(ع) پرسشهاى آنان و پاسخهاى حضرت معصومه(س) راملاحظه كردند، سه بار فرمودند: «فداها ابوها» «پدرش به قربانش باد.
با توجه به اين كه ‏حضرت معصومه(س) به هنگام دستگيرى پدر بزرگوارش خردسال بود،اين داستان از مقام بسيار والا و دانش بسيار گسترده آن حضرت‏ حكايت مى ‏كند.

[ملکوت]

5- بارگاه حضرت معصومه(س) تجليگاه حضرت زهرا(س)




بر اساس روياى صادقه ‏اى كه مرحوم آيت الله مرعشى نجفى(ره) ازپدر بزرگوارش مرحوم حاج سيدمحمود مرعشى (متوفاى 1338 ه - ش) نقل مى ‏كردند، قبر شريف حضرت معصومه(س) جلوه ‏گاه قبر گم شده‏ مادر بزرگوارش حضرت صديقه طاهره سلام الله عليها مى ‏باشد.

آن مرحوم در صدد بود كه به هر وسيله‏ اى كه ممكن باشد، محل دفن‏ حضرت زهرا سلام الله عليها را به دست آورد، به اين منظورختم مجربى را آغاز مى‏ كند و چهل شب آن را ادامه مى ‏دهد، تا درشب چهلم به خدمت‏ حضرت باقر و يا حضرت صادق(عليهماالسلام)شرفياب مى‏ شود، امام(ع) به ايشان مى‏فرمايد: «عليك بكريمه اهل البيت‏» «به دامن كريمه اهلبيت پناه ‏ببريد.»
عرض مى‏كند: بلى من هم اين ختم را براى اين منظور گرفته‏ام كه قبر شريف‏بى‏بى را دقيقا بدانم و به زيارتش بروم.
امام(ع) فرمود: منظور من قبر شريف حضرت معصومه درقم مى‏ باشد.

سپس ادامه داد: «براى مصالحى خداوند اراده فرموده كه محل دفن حضرت فاطمه‏ سلام الله عليها همواره مخفى بماند و لذا قبر حضرت معصومه راتجليگاه قبرآن حضرت قرار داده است.هر جلال و جبروتى كه براى ‏قبر شريف حضرت زهرا مقدر بود خداوند متعال همان جلال و جبروت‏ را بر قبر مطهر حضرت معصومه(س) قرار داده است.»

[ملکوت]

6- پيشگوئى امام صادق(ع)




امام جعفر صادق(ع) در ضمن حديث مشهورى كه پيرامون قداست قم به‏ گروهى از اهالى رى بيان كردند، فرمودند:
«تقبض فيها امراءه هى من ولدى، واسمها فاطمه بنت موسى، تدخل ‏بشفاعتها شيعتنا الجنه باجمعهم‏»
«بانويى از فرزندان من به‏نام «فاطمه‏» دختر موسى، در آنجا رحلت مى‏كند، كه با شفاعت اوهمه شيعيان ما وارد بهشت مى‏شوند.»
راوى مى‏گويد: من اين حديث ‏را هنگامى از امام صادق(ع) شنيدم كه حضرت موسى بن جعفر(ع)هنوز ديده به جهان نگشوده بود.

پيشگوئى امام صادق(ع) از ارتحال حضرت معصومه(س) در قم پيش ازولادت پدر بزرگوارش بسيار حائز اهميت است و از مقام بسيار شامخ‏ آن حضرت حكايت مى‏ كند.

[ملکوت]

7- رمز قداست قم



در احاديث فراوانى از قداست قم سخن رفته، تصوير آن در آسمان‏ چهارم به رسول اكرم(ص) ارائه شده است.

اميرمومنان(ع) به اهالى قم درود فرستاده و از جاى پاى جبرئيل ‏در آن سخن گفته و امام صادق(ع) قم را حرم اهلبيت معرفى كرده و خاك آن را پاك و پاكيزه تعبير كرده ‏است.

امام كاظم(ع) قم را عش‏ آل محمد (آشيانه آل محمد(ص)) ناميده و يكى از درهاى بهشت را از آن اهل‏ قم دانسته.

امام هادى(ع) اهل قم را «مغفور لهم‏»(آمرزيده) تعبير كرده و امام حسن عسكرى(ع) از حسن نيت آنها تمجيد كرده و با تعبيرات بلندى اهالى قم را ستوده است.

اينها و دهها حديث ديگرى كه در قداست و شرافت قم و اهل قم ازپيشوايان معصوم به ما رسيده، فضيلت و عظمت اين سرزمين را براى‏ همگان روشن مى‏ سازند، جز اين كه بايد ديد راز و رمز اين همه ‏شرافت و قداست چيست؟
حديث فوق كه پيرامون ارتحال حضرت معصومه(س) به عنوان پيشگوئى‏ از امام صادق(ع) نقل شد، از راز و رمز آن پرده بر مى‏ دارد و روشن مى‏ سازد كه اين همه فضيلت و شرافت، از ريحانه پيامبر، كريمه اهلبيت، مهين بانوى اسلام، حضرت معصومه(س) سرچشمه‏ مى ‏گيرد، كه در اين سرزمين ديده از جهان فرو بسته، گرد و خاك ‏اين سرزمين را توتياى ديدگان حور و ملائك نموده است.

[ملکوت]

8- تنها خواهر امام هشتم




نجمه خاتون همسرگرامى امام كاظم(ع) تنها دو فرزند در دامان ‏خود پرورش داد و آنها عبارتند از:
1- خورشيد فروزان امامت، حضرت على بن موسى الرضا(ع).

2- ماه تابان درج عصمت، حضرت معصومه(س).
محمد بن جرير طبرى، دانشمند گرانمايه شيعه در قرن پنجم هجرى،براين واقعيت تصريح نموده است.

مدت 25 سال تمام حضرت رضا(ع) تنها فرزند نجمه خاتون بود، پس‏ از يك ربع قرن انتظار، سرانجام ستاره‏ اى تابان از دامن نجمه ‏درخشيد كه هم سنگ امام هشتم(ع) بود و امام(ع) توانست والاترين ‏عواطف انباشته شده در سويداى دلش را بر او نثار كند.

بين حضرت معصومه(س) و برادرش امام رضا(ع) عواطف سرشار و محبت ‏زايدالوصفى بود كه قلم از ترسيم آن عاجز است.

در يكى از معجزات امام كاظم(ع) كه حضرت معصومه نيز نقشى دارد، هنگامى كه مرد نصرانى مى‏پرسد: «شما كه هستيد؟» مى‏فرمايد: «انا المعصومه اخت الرضا»
«من معصومه، خواهر امام رضا(ع)مى‏باشم»

اين تعبير از محبت ‏سرشار آن حضرت به برادر بزرگوارش ‏امام رضا(ع) و از مباهات او به اين خواهر برادرى سرچشمه ‏مى ‏گيرد.

[ملکوت]

9- نامه دعوت




محبت و مودت اين خواهر و برادر در سطح بسيار بالا بود، به طورى ‏كه مفارقت امام هشتم(ع) براى حضرت معصومه(س) بسيار سخت‏ بود، جدائى حضرت معصومه(س) نيز براى امام هشتم(ع) قابل تحمل نبود.

و لذا پس از استقرار امام هشتم(ع) در مرو، نامه ‏اى خطاب به ‏حضرت معصومه(س) مرقوم فرموده، آن را توسط غلام مورد اعتمادى به‏ مدينه ارسال نمود.

جالب توجه است كه حضرت رضا(ع) به غلام دستور داد كه در هيچ‏ منزلى توقف نكند، تا آن مرقومه را در اندك زمان ممكن به مدينه‏ منوره برساند.

حضرت معصومه(ع) نيز به مجرد دريافت دست ‏خط برادر، رخت ‏سفر بست ‏و خود را مهياى سفر نمود.